Rozdziały
Życie Konstantyna Wielkiego nie należało do najłatwiejszych. Musiał stawiać czoła coraz to nowym problemom, a im wyżej w karierze politycznej się piął, tym było ich więcej. Cesarz miał u swego boku ambitną i sprytną kobietę – Faustę. Fausta pewnego razu ocaliła mu ona życie, broniąc go przed własnym ojcem. Co jednak spowodowało, że Konstantyn postanowił się jej pozbyć.
Tło
Fausta była córką cesarza Maksymiana i jego drugiej żony Eutropii. Jej starsza siostra Teodora, została żoną cezara Konstancjusza I Chlorusa, który jako cezar był podległy jej ojcu w obowiązującym wtedy w cesarstwie systemie tetrarchii. Fausta miała również starszego brata – Maksencjusza.
Maksymian współrządził wraz z Dioklecjanem od 286 r. Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, obaj mieli abdykować w 305 r. pozostawiając tron swoim następcom: cezarom Konstancjuszowi i Galeriuszowi. Maksymian nie był jednak chętny do złożenia purpury. Próbował namówić Dioklecjana do dalszego dzierżenia władzy, lecz próby te spełzły na niczym. Maksymian musiał abdykować 1 maja 305 r. w Mediolanie, a potem udał się do swojego majątku w Lukanii. Tu jednak nastąpił dopiero początek problemów.
Konstancjusz Chlorus zmarł w Brytanii w 306 r. i, wbrew obowiązującym zasadom, wojsko obwołało cesarzem jego syna – Konstantyna. Miał on wówczas ok. 26 lat i był w związku z Minerwiną, z którą miał syna Kryspusa (urodzonego ok. 303 r.). Młody cesarz próbował szybko zalegalizować swoją władzę w Brytanii i Galii oraz uporać się z najazdem Franków nad Renem. Także w 306 r. władzę w Italii uzurpował dla siebie Maksencjusz i zaprosił do współrządów ojca – Maksymiana. W imperium zaczął się chaos. Galeriusz, cesarz Wschodu, nie miał zamiaru uznawać uzurpacji i wyprawił się na Italię. Wcześniej uznał władzę cezara Konstantyna w Galii i Brytanii. Ojciec i brat Fausty znaleźli się w bardzo trudnym położeniu. Maksencjusz wyruszył stawić czoła Galeriuszowi, a stary Maksymian miał zamiar zawrzeć sojusz z Konstantynem. W tym momencie na scenie politycznej pojawiła się Fausta.
Małżeństwo
Maksymian udał się do Trewiru, aby zawrzeć sojusz z Konstantynem lub przynajmniej zapewnić sobie jego neutralność. Rokowania były bardzo długie z powodu niezdecydowania młodego cezara, lecz w końcu ustalono, że Konstantyn otrzyma tytuł augusta (co dawało mu najwyższą, równorzędną władzę wraz z Galeriuszem, Maksymianem i Maksencjuszem) oraz otrzyma rękę Fausty. Ślub odbył się najprawdopodobniej w Boże Narodzenie 307 r. Aby mogło do niego dojść, Konstantyn wczęsniej oddalił od siebie Minerwinę (do złudzenia przypomina to posunięcie jego ojca względem matki Konstantyna – św. Heleny). Co więcej, istnieją ślady, aby przypuszczać, że małżeństwo Konstantyna i Fausty było planowane jeszcze w 293 r. przez Maksymiana i Konstancjusza, ale od tych planów odstąpiono. W 307 r. Fausta została zatem cesarzową u boku Konstantyna, zwanego później Wielkim.
Spory w rodzinie
W rządzącym zachodnią częścią cesarstwa rodzinnym układzie (Maksymian i Maksencjusz w Italii, Konstantyn w Galii i Brytanii) dość szybko wystąpiły poważne spory. Ojciec Fausty w ciągu kilku miesięcy pokłócił się z synem i w 308 r. podjął próbę jego obalenia, co mu się nie udało. Uciekł z Rzymu za Alpy do swej córki i zięcia. Ten przyjął go godnie, ale nie miał zamiaru udzielać mu żadnej pomocy.
Sytuacja w cesarstwie była napięta: panowało jednocześnie sześciu cesarzy. Zjazd najważniejszych z nich w 308 r., na który zaproszono samego Dioklecjana, niczego nie rozwiązał. Maksymian znów musiał zrzec się purpury i wyjechać. Jednak ambitny starzec nie dał za wygraną.
W 309 r. Konstantyn wyruszył za Ren, aby rozpocząć kampanię przeciw Frankom, pozostawiając Faustę w Galii. Tam szybko przybył jej ojciec, który wyczekał, aż zięć przekroczy z armią rzekę i ogłosił się cesarzem w jego miejsce, uznając Konstantyna za zmarłego. Zaczął też rozdawać pieniądze żołnierzom, którzy jednak nie byli w pełni przekonani do śmierci młodego cesarza. Gdy Konstantyn dowiedział się o całej sytuacji, natychmiast zawrócił na południe przerywając kampanię i próbował szturmem zdobyć miasto Massilia, gdzie bronił się Maksymian. Ludność miejska zdradziła starca i otworzyła Konstantynowi bramy. Zięć upokorzył teścia zdzierając z niego purpurę, ale darował mu życie.
Według relacji Laktancjusza zawartej w dziele De mortibus persecutorum, zaraz potem rozegrał się kolejny dramat. Upokorzony, stary Maksymian zamierzał zemścić się na zięciu i ponownie sięgnąć po władzę. W 310 r. chciał nakłonić Faustę do współpracy w zamachu na jej męża. Ta przyrzekła pomóc ojcu i zostawić mu otwarte drzwi do sypialni, lecz zaraz potem ostrzegła Konstantyna. Gdy Maksymian wtargnął do sypialni i zamierzał zabić śpiącego zięcia, okazało się, że w jego miejscu leży jeden z eunuchów. Ojciec Fausty został złapany na gorącym uczynku, a potem na rozkaz jej męża powieszony (lub sam popełnił samobójstwo).
U szczytu władzy
W 312 r. Konstantyn pokonał Maksencjusza w bitwie na Moście Mulwijskim i objął władzę w Wiecznym Mieście. Wojna między mężem Fausty a jej bratem była nieunikniona. Fausta zawsze jednak wspierała swego męża – zarówno w sporze z jej ojcem jak i w wojnie z jej bratem. Od 312 r. Konstantyn bardzo usilnie zajmował się opanowaniem sytuacji politycznej i religijnej w cesarstwie. W 313 r. wydał wraz z Licyniuszem słynny edykt mediolański, a potem próbował rozwiązać spór katolików z donatystami. Był zmęczony i zdenerwowany brakiem efektów i na jakiś czas zatrzymał się w Galii wraz z Faustą. W Arelate w 316 r. przyszedł na świat ich pierwszy syn – Konstantyn II. W następnych latach Fausta urodziła Konstantynowi jeszcze Konstancjusza II, Konstantynę i Konstansa. Imiona dzieci świadczą dość wyraźnie o zabiegach cesarzowej, która chciała zapewnić sukcesję swoim potomkom. To, jak zobaczymy, zapędzi ją do grobu.
Fausta cieszyła się bardzo silną pozycją na dworze, a szczytem jej kariery było przyznanie jej w 323 r. tytułu Augusty. Mimo ogromnych wpływów i niekwestionowanego miejsca u boku męża, nie cieszyła się sympatią jego matki Heleny. Ponadto, to pierworodny syn Konstantyna z Minerwiną był uznawany za jego głównego następcę. Kryspus miał w 323 r. około dwudziestu lat i był ulubieńcem ojca, wojska i ludu. Posiadał tytuł cezara i od 318 r. dowodził kilkoma zwycięskimi wyprawami przeciw Frankom i Alamanom. Podczas wojny domowej ojca z Licyniuszem, Kryspus odniósł wspaniałe zwycięstwo w bitwie morskiej w 324 r. Był więc zdolnym i słynnym wodzem, posiadał szerokie poparcie, miał już żonę i syna. W Kryspusie Konstantyn w pierwszym rzędzie widział przyszłość imperium. Zazdrosna o swoje dzieci Fausta zamierzała to zmienić.
Tragiczny koniec
Ogromne ambicje Fausty doprowadziły do tragedii w rodzinie cesarskiej. Po zakończeniu soboru w Nicei w 325 r., Konstantyn zamierzał powrócić do Rzymu. Nagle, wiosną 326 r. Kryspus został zamordowany w dzisiejszej Puli w Istrii na rozkaz swojego ojca. Porywczy Konstantyn nakazał zgładzić syna po tym, jak uwierzył Fauście oskarżającej Kryspusa o to, że próbował ją uwieść. Cesarzowa wykorzystała zaufanie swojego męża i jego gwałtowność. Intryga jednak wkrótce obróciła się przeciw niej.
Matka Konstantyna, Helena, nie mogła pogodzić się ze śmiercią wnuka i zdemaskowała spisek Fausty. Latem 326 r. przekonała syna, że Kryspus był niewinny. Konstantyn wpadł w wielki gniew. Nakazał zamknąć żonę w rozgrzanej łaźni, gdzie Fausta się udusiła. Zakończyła życie z rozkazu nienawidzącego jej męża. Rok 326 stał się najciemniejszą kartą w życiu Konstantyna Wielkiego, który najpierw zgładził swego syna, a potem swoją żonę. Skazał ją także na damnatio memoriae.
Dziedzictwo
Intryga Fausty osiągnęła jednak efekt – choć na pewno nie taki, jaki cesarzowa zakładała. Jej synowie stali się następcami Konstantyna Wielkiego. W 337 r. Rzym został podzielony między Konstantyna II, Konstancjusza II i Konstansa. Żaden z nich nie zostawił męskiego potomka, a ostatni – cesarz Konstancjusz II – zmarł w 361 r. pozostawiając purpurę swojemu kuzynowi – Julianowi Apostacie, synowi Juliusza Konstancjusza, który był przyrodnim bratem Konstantyna Wielkiego.
