Rozdziały
| Imiona | Servius Sulpicius Galba |
|---|---|
| Panował jako | Servius Galba Imperator Caesar Augustus |
| Czas panowania | 8 czerwca 68 – 15 stycznia 69 n.e. |
| Urodzony | 24 grudnia 3 p.n.e. |
| Zmarły | 15 stycznia 69 n.e. |
Galba urodził się dnia 24 grudnia 3 roku p.n.e. jako Servius Sulpicius Galba. Galba był cesarzem rzymskim w 69 roku n.e., tzw. „roku czterech cesarzy”, po tym jak samobójstwo popełnił znienawidzony cesarz Neron. Dążył do wprowadzenia dyscypliny w wojsku i oszczędności. Zginął z rozkazu Othona.
Pochodzenie i kariera
Poprzez swego dziadka ze strony ojca, pochodził od Serwiusza Sulpicjusza Galby (pretor w 54 roku p.n.e.). Ojciec Galby zdobył urząd konsula w 5 roku p.n.e. i chociaż był niski, garbaty i przeciętnie przemawiał, uchodził za pracowitego obrońcę w adwokaturze. Matką przyszłego władcy była Mummia Achaika, wnuczka Catullusa i prawnuczka Lucjusza Mummiusza Achaikusa. Rodzice Galby mieli jeszcze tylko jedno dziecko, starszego syna zwanego Gajuszem (sprawował konsulat w roku 22 n.e.), który opuścił Rzym po roztrwonieniu większej części swego majątku i popełnił samobójstwo, ponieważ cesarz Tyberiusz nie pozwoliłby mu wziąć udziału w przydziale prowincji w jego roku. Po kolejnym ślubie ojca z Liwią Ocelliną, Galba został adoptowany przez macochę i przyjął jej imiona, stając się Lucjuszem Liwiuszem Ocellą zanim objął władzę cesarską.
Pochodził ze szlacheckiego rodu i był bardzo bogatym człowiekiem, jednak zarówno poprzez urodzenie, jak i adopcję, nie był powiązany z żadnym z sześciu pierwszych cesarzy. We wczesnych latach wykazywał nadzwyczajne predyspozycje, toteż August i Tyberiusz przepowiadali jego przyszłą sławę. Szczególne względy Galba posiadał u Liwii, żony Augusta. Ona to w spadku zapisała mu 50 milionów sesterców, których jednak nie otrzymał.
W 20 roku n.e. stał się pretorem, w 33 n.e. zaś konsulem. Zyskał dobrą opinię zarządzając w takich prowincjach jak: Akwitania, Germania Superior(Germania Górna) – 39 rok n.e., Africa Proconsularis oraz Hispania Tarraconensis, z powodu zdolności wojskowych, stanowczości oraz bezstronności. Po śmierci Kaliguli odmówił namowom przyjaciół do pokuszenia się o urząd cesarza, lojalnie służąc Klaudiuszowi. Przez pierwszą połowę rządów Nerona żył na emeryturze, aż do roku 61 n.e., kiedy to władca Rzymu zlecił mu kierowanie prowincją Hispania Tarraconensis, gdzie „sprawował rządy prowincji w sposób zmienny i kapryśny”1.
Wiosną 68 roku n.e. Galba został poinformowany, że Neron planuje go wyeliminować. Dowiedział się także o powstaniu Windeksa w Galii. Początkowo był skłonny pójść za przykładem dowódcy nadreńskich wojsk, ale porażka i śmierć galijskiego zarządcy wznowiły jego wahania. Zapał Galby ożywiła jednak wieść, że poparcia udzielił mu prefekt pretorianów Nimfidiusz Sabinus. Do tego momentu ośmielał się jedynie nazywać się legatem senatu i ludu rzymskiego, ale po samobójstwie Nerona przyjął tytuł cezara i odbył marsz na Rzym. Tego dnia, czyli 2 kwietnia 68 roku n.e., został obwołany przez wojsko imperatorem, i odpowiedział tymi słowami: „Skoro ojczyzna znalazła się w takim niebezpieczeństwie, nie mogę odmówić jej swego doświadczenia, uznaję się jednak nie za cesarza, lecz tylko za legata senatu i ludu!”2.
Po śmierci Nerona Nimfidiusz Sabinus usiłował przejąć władzę przed przyjazdem Galby, nie mógł jednak pozyskać lojalności gwardii pretoriańskiej i został zabity. Po przybyciu do miasta w październiku 68 roku n.e. nowy cesarz kazał stracić niektórych wyzwoleńców Nerona.
Marsz Galby był powolny i krwawy mordem wyznaczonego konsula Cyngoniusza Warrona i męża, Petroniusza Turpiliana; pierwszy jako wspólnik Nimfidiusza, drugi jako były wódz Nerona zginęli bez przesłuchania i bez obrony, uchodząc za niewinnych. Wejście do stolicy po wycięciu w pień tylu tysięcy rozbrojonych żołnierzy odbyło się pod złą wróżbą, a nawet samych zabójców przejmowało grozą.
– Tacyt, Dzieje, I.6
Słowa wspominające o „wycięciu w pień tylu tysięcy rozbrojonych żołnierzy” odnosi się do wymordowania 7 tysięcy wioślarzy tuż przed wejściem do Rzymu, którzy chcieli aby utworzył z nich legion, wzorując się na zarządzeniach Nerona.
Panowanie
Najistotniejszy problem, z jakim zetknął się Galba podczas swoich krótkich rządów, związany był z przywróceniem państwowych finansów. Władca podejmował wiele niepopularnych decyzji, spośród których najbardziej niebezpieczną była odmowa wypłacenia pretorianom nagród pieniężnych, jakie były im w jego imieniu obiecane. Cesarz gardził poglądem, jakoby żołnierze powinni otrzymywać „łapówki” za lojalność. Oburzał pospólstwo swoim skąpstwem i niechęcią wobec przepychu. Zaawansowany wiek stłumił energię władcy, który znalazł się całkowicie pod kontrolą ulubieńców. Trzej z nich: Tytus Winiusz (przyjaciel cezara od czasu piastowania urzędu konsula), Korneliusz Laco (dowódca gwardii pretorianów) oraz wyzwoleniec Galby, Icelus Marcjanusz – mogli kontrolować władcę. Z powodu wielkiego wpływu na cesarza byli oni nazywani „trzema pedagogami”. Wszystko to sprawiło, że wzrost niechęci społecznej do Galby.
Dnia 1 stycznia 69 roku n.e. dwa legiony w Germania Superior odmówiły przysięgi lojalności wobec władcy i przewróciły jego pomniki, żądając wybrania nowego cesarza. Następnego dnia sprzeciwili się również żołnierze w Germania Inferior, gdzie postanowili oni sami zdecydować, kto zasiądzie na tronie i okrzyknęli cezarem zarządcę swojej prowincji, Witeliusza. Wskutek wybuchu rewolty Galba uświadomił sobie, jak zła jest opinia o jego rządach oraz jak wysoki stopień społecznego niezadowolenia. W celu powstrzymania rosnącej burzy, zaadoptował swego pomocnika i spadkobiercę, Lucjusza Kalpurniusza Pizona. Ludność uznała wybór następcy za przejaw strachu, a pretorianie oburzyli się, ponieważ nie pojawiała się zwyczajowa donacja.
Śmierć
Marek Salwiusz Oton, niegdysiejszy zarządca Luzytanii i jeden z najwcześniejszych zwolenników Galby, rozczarowany tym, że to nie on, lecz Pizon objął miano następcy władcy, nawiązał kontakt z pretorianami, którzy obrali go swoim cesarzem. Dnia 15 stycznia 69 n.e. Galba, który natychmiast udał się na spotkanie z rebeliantami (był tak słaby, że musiał być trzymany w lektyce), napotkał oddział jazdy i został zamordowany niedaleko Lacus Curtius. Pizona zabito niedługo potem. Jak podaje Plutarch, w swoich ostatnich chwilach cesarz Galba miał nadstawić szyję i rzec: „Uderzcie, jeśli będzie to z pożytkiem dla Rzymian!”3.
Łącznie zabicie Galby zadeklarowało około 120 osób, pragnących zyskać przychylność Othona i mających nadzieję na nagrodę. Lista ich imion została spisana i trafiła w ręce Witeliusza, gdy ten przejął władzę po Otonie. Wszyscy, którzy się na niej znaleźli, zostali zabici.
Podczas późnego etapu swoich rządów na prowincji Galba był niedołężny i apatyczny, ale było to spowodowane zarówno upływem czasu, jak i chęcią, by nie przyciągać na siebie uwagi Nerona. Jak pisze Tacyt, „wszyscy ogłosiliby go godnym cesarstwa, gdyby nigdy nie był cesarzem” (omnium consensu capax imperii nisi imperasset)4.
