Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Czy samobójstwo w antycznym Rzymie wymagało zgody senatu?

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Manuel Domínguez Sánchez, Samobójstwo Seneki
Manuel Domínguez Sánchez, Samobójstwo Seneki

Samobójstwo w oczach antycznych Rzymian rozpatrywane było jako prawo, które nie ciągnęło za sobą żadnych konsekwencji prawnych. Jeżeli rzymski obywatel chciał popełnić samobójstwo mógł to zrobić, poza kilkoma wyjątkami.

Na samobójstwo nie mogli się zdecydować niewolnicy, żołnierze oraz osoby skazane na śmierć za przestępstwo najcięższe wagi. W każdym wspomnianym przypadku dochodziło do straty dla społeczeństwa rzymskiego. W przypadku niewolnika, właściciel tracił swój „majątek”; samobójstwo żołnierza równe było dezercji; z kolei prawna zgoda na odebranie sobie życia przez kryminalistę, skazanego za ciężkie przewinienia, równała się pozbawieniu państwa prawa do pociągnięcia jednostki do odpowiedzialności.

Co ciekawe, Waleriusz Maksymus w swoim dziele Factorum et dictorum memorabilium libri novem (2, 6.7-8) wspomina, że w kolonii greckiej Massalia (obecna Marsylia) panował zwyczaj, jakoby mieszkańcy kolonii zwracali się do władz z prośbą o pozytywne rozpatrzenie kwestii popełnienia przez nich samobójstwa. W przypadku zgody, władze zapewniały cykutę, którą można było wypić lub nałożyć na miecz. W tym przypadku lokalny senat ponoć podszedł do wniosku mieszkańców wyjątkowo racjonalnie i dobroczynnie, nie zezwalając na samobójstwo. Zamiast tego starano się w inny sposób zaradzić problemom wnioskujących.

Idąc tą ścieżką w społeczeństwie rzymskim istniało podobne podejście – aby móc popełnić samobójstwo, należało mieć rozsądny powód i zgodę senatu1. Rosnąca ilość samobójstw wymagała wprowadzenia takiego podejścia władz. Odebranie sobie życia bez przyczyny było karane przeprowadzeniem niegodnego pogrzebu i tym samym skazaniem duszy na wieczną wędrówkę. Według zbioru praw Digesta Iustiniani z początku VI wieku n.e. rozsądną argumentacją samobójstwa był np. ciągły i silny ból, choroba, lunatykowanie/wizje, obawa o życie czy utratę honoru.

Prawo rzymskie regulowało także kwestię majątku po śmierci obywatela. Jeżeli obywatel został skazany na śmierć jego majątek przechodził na państwo. W tym celu osoba oskarżona, spodziewająca się procesu i wyroku, mogła uniknąć utraty majątku przez familię poprzez popełnienie samobójstwa. Tę lukę prawną usunięto za cesarza Domicjana (81-96 n.e.).

Warto podkreślić, że stoicy stali na stanowisku, że człowiek ma prawo do decyzji kiedy chce opuścić swoje życie ziemskie i jest to właśnie prawdziwa wolność. Tej zasadzie wierni byli Seneka Młodszy i jego żona Paulina, którzy zdecydowali się podciąć sobie żyły; co uczynili bardziej na wniosek cesarza Nerona, niżeli w obawie o utratę honoru. Cyceron stał na stanowisku, że samobójstwo jest sposobem na pozbycie się łańcuchów; jednak zastrzegał że nieodpowiednim jest odebranie sobie życia, kiedy nasze życie jest generalnie korzystne.

Przypisy
  1. Kwintylian, Institutio Oratoria, 7.4.39
Źródła wykorzystane
  • Catharine Edwards, Death in Ancient Rome
  • Petitioning for Death: Did Ancient Romans Really Ask for Permission to Commit Suicide?, "Ancient Origins", 27.01.2018
  • Kalman J. Kaplan, Living Biblically: Ten Guides for Fulfillment and Happiness

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów