Egzarchat Afrykański, zwany również Kartagińskim, był regionem administracyjnym w Imperium Bizantyńskim obejmującym Mauretanię, Numidię, Afrykę Prokonsularną, Sardynię, Korsykę, Baleary i część południowego wybrzeża dzisiejszej Hiszpanii założonym przez cesarza Maurycjusza około roku 590.
Stolicą Egzarchatu była Kartagina. Na jego czele stał egzarcha, łączący funkcje cywilne i wojskowe, odpowiednio prefekta pretorianów i magistra militium. Tereny obejmowane przez egzarchat zostały odzyskane przez generała Belizariusza w wojnie z Wandalami (533), ale wobec dużych odległości i ciągłych problemów logistycznych w kolejnych latach często były zostawiane same sobie.
Wzorując się na reformach Justyniana I, który rozpoczął łączenie funkcji cywilnych i wojskowych urzędników w szczególnie narażonych i kłopotliwych prowincjach, Maurycjusz stworzył urząd egzarchy i utworzył dwa egzarchaty (drugi na terenie części Półwyspu Apenińskiego ze stolicą w Rawennie).
Herakliusz Starszy, drugi egzarcha Afryki, był ojcem cesarza Herakliusza, pierwszego używającego tytułu basileus. Kilkadziesiąt lat później kolejny egzarcha, Grzegorz Patrycjusz, ogłosił oderwanie od cesarstwa, ale szybko poniósł klęskę z rąk Arabów pod Sufetulą. Oba te wydarzenia przyspieszyły upadek egzarchatu, który ostatecznie nastąpił na początku VIII wieku wraz z arabskim podbojem Septem (dzisiejszej Ceuty). Za ironię losu można uznać fakt, iż większość obrońców rzymskiej Kartaginy, która upadłą w roku 698, była Wizygotami, przysłanymi z Hiszpanii przez ich władcę obawiającego się najazdu Arabów.
