Na widoczny na zdjęciu nagrobek natknąłem się w muzeum Fitzwilliam w Cambridge. Pełny łaciński tekst brzmi: D(is) M(anibus) / T(ito) Fl(avio) Vero Aug(usti) / lib(erto) tab(ulario) rat(ionis) / aquarior(um) co(n)/iugi bene me/renti Octa/via Thetis fecit.
Jest to tablica nagrobna byłego niewolnika o imieniu Titus Flavius Verus, który po uzyskaniu wolności pełnił rolę administracyjną. Została wykonana na zlecenie żony o imieniu Octavia Thetis.
Od razu przykuł moją uwagę niecodzienny kształt liter M, N i A. Kreski ukośne, zamiast łączyć się na swoich końcach u góry, są połączone poprzez rozpoczęcie lewej odnogi od środka prawej. W przypadku litery A, kreska pozioma jest również skierowana od prawej strony w lewy dół. Można też zauważyć, że litery F oraz L są zaokrąglone.
Jest to przykład kursywy rzymskiej, alfabetu pisanego i używanego od czasów późnej republiki (I wiek p.n.e.). Starsza kursywa rzymska była używana do III wieku n.e. i została zastąpiona przez młodszą kursywę rzymską, którą używano do VII wieku n.e. i wpłynęła na powstanie pism średniowiecznych na terenach dawnego imperium, w tym małych liter które używamy w naszych czasach.
To potoczne pismo było używane głównie przy zapisie odręcznym i było stosowane przez wszystkie warstwy społeczne: od rachunków kupieckich, przez naukę łaciny w szkołach, aż do rozkazów wydawanych przez cesarzy. Nie było to jednak pismo ustandaryzowane i powyższe przykłady liter mogły różnić się od siebie, zależnie od charakteru pisma autora.
Od razu można zobaczyć, że zapis odręczny wymaga dużej uwagi aby móc go odszyfrować. Dogłębnej analizy kursywy rzymskiej podjął się m. in. Henry Bartlett Van Hoesen, który w 1915 roku na potrzeby pracy doktorskiej wydał książkę Roman Cursive Writing.
Jeżeli zainteresuje kogoś jak nasz alfabet ewoluował przez wieki, polecam książkę Zarys Dziejów Pisma Łacińskiego autorstwa Aleksandra Gieysztora (rok wydania 1973), która opisuje jak ukształtował się alfabet łaciński, jakie miał formy oraz jak zmieniał się na przestrzeni dziejów, aż do czasów nowożytnych.
