Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Nietypowe kolumny w architekturze rzymskiej

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Koloseum
Koloseum | Ilustracja: Giovanni Battista Piranesi, Le antichità Romane, t. 1, tav. XXXVII. Veduta dell`Amfiteatro Flavio detto il Colosseo, Rzym, 1756 (domena publiczna)

Wszyscy znają porządek joński, dorycki i koryncki; w architekturze starożytnych rzymian znaleźć można jednak również liczne przykłady kolumn spoza tych greckich stylów. Oprócz prostych modyfikacji i rozwinięć helleńskich oryginałów, natrafić można także na bardzo odmienne formy zaskakujące swoją nietypowością.

Prostota kolumny doryckiej, spiralne ślimacznice głowic kolumn jońskich oraz liście akantu zdobiące głowice korynckie – to najbardziej rozpoznawalne elementy architektury starożytnej Grecji, zaadaptowane przez Rzymian. Istniało jednak wiele przykładów odstępstw od kanonu. W okresie renesansu wyodrębniony został styl toskański, który od doryckiego różnił się brakiem kanelur (żłobień trzonu) oraz dodatkiem bazy u podstawy kolumny. Mimo, iż porządek ten znany był już w architekturze etruskiej, to Rzymianie nie uznawali go za odrębny styl – na przykład Witruwiusz nigdy nie wspominał o nim obok stylów pochodzących z Grecji. Podobna sytuacja dotyczy pochodzącego z pierwszego wieku n.e. stylu kompozytowego, który łączył style joński i koryncki – głowica kolumny miała u podstawy liście akantu, a zwieńczona była spiralnymi wolutami charakterystycznymi dla porządku jońskiego. Najwcześniejszym zachowanym przykładem tego stylu jest Łuk Tytusa w Rzymie, pochodzący z pierwszego wieku n.e.

Jeszcze większym odstępstwem od znanych powszechnie form jest użycie spirali. Najwcześniejszym jej zastosowaniem są zdobienia kolumny Trajana w Rzymie, które w postaci fryzu spiralnie opasują kolumnę, tworząc 23 zwoje przedstawiające dwie wojny z Dakami. Jednak jeszcze bardziej widoczna jest forma spirali w tak zwanych kolumnach salomonowych przeniesionych przez Konstantyna I do Rzymu w czwartym wieku n.e. Ich nazwa pochodziła od Świątyni Salomona w Jerozolimie, jednak ponieważ została ona zniszczona w szóstym wieku p.n.e., dziś uważa się, iż tak naprawdę pochodziły z Grecji – w formie podobne są do Kolumny Wężowej ze świątyni Apolla w Delfach pochodzącej z piątego wieku przed naszą erą i przeniesionej przez Konstantyna do Konstantynopola również w czwartym wieku n.e. Być może najbardziej wyraźne zastosowanie spirali w zdobieniu kolumn możemy zaobserwować w Apamei w dzisiejszej Syrii. Po trzęsieniu ziemi w roku 115 n.e. Rzymianie odbudowali dawną grecką kolumnadę w znacznej mierze przy użyciu kolumn w całości zdobionych spiralnymi żłobieniami. Monumentalna aleja ciągnie się na długości niemalże dwóch kilometrów i podziwiać można ją po dziś dzień.

Autor: Jakub Ernt
Źródła wykorzystane
  • Dawid Watkin, Ilustrowana Historia Architektury Zachodniej - Antyk, Warszawa, 2006, Wydawnictwo Arkady Sp. z o.o.
  • praca zbiorowa, Historia Sztuki - Grecja, Kraków, 2010, Marketing Room Poland Sp. z o.o.
  • praca zbiorowa, Historia Sztuki - Rzym, Kraków, 2010, Marketing Room Poland Sp. z o.o.

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów