Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Reformy Cezara i mapa współczesnej Europy

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Akwedukt w Pont-du-Gard
Akwedukt w Pont-du-Gard

Gajusz Juliusz Cezar wprowadził wiele reform, których skutki odczuwamy do dnia dzisiejszego. Wiele osób pomyśli w tym momencie o kalendarzu, ale nie mniej doniosła była decyzja o przyznaniu obywatelstwa mieszkańcom Galii Przedalpejskiej.

Niegdyś obywatelami republiki byli wyłącznie mieszkańcy Italii, do której zaliczano Lacjum, czy okolice Rzymu, Etrurie, Umbrie oraz z biegiem czasu Kampanię i Apulię. Sukcesywne podboje i wymiana handlowa doprowadziły do zromanizowania kolejnych podbijanych ludów. I tak na przykład północne regiony dzisiejszych Włoch oraz Francja i Belgia były nazywane zbiorczo Gallią. Od najdawniejszych czasów ziemie przed Alpami, czyli okolice od Mediolanu do Wenecji były nazywane Galią Przedalpejską (Gallia Cisalpina), a region południowej Francji nazywany był Galią Zaalpejską (Gallia Transalpina).

Rzymianie wywierali na region swój wpływ już w czasach II wojny punickiej. Zacieśnienie więzów nastąpiło, gdy w 121 r p.n.e. ziemie na zachód od Alp stały się rzymską prowincją znaną pod nazwą Gallia Transalpina, albo Provincia Nostra, skąd wzięła się nazwa Prowansja. Wcześniej konsul Sextius Calvus zniszczył galijskie oppidum i w 123 r.p.n.e. założył przy tamtejszych  źródłach  miasto Aquae Sextiae, czyli obecne Aix-en-Provence. Prokonsul Gnejusz Domicjusz Ahenobarbus po zwycięstwach odniesionych nad Arwernami i Allobrogami w 115 r p.n.e. rozpoczął budowę drogi Via Domitia, która w 118 połączyła Italię z Hiszpanią.

Pod koniec II wieku p.n.e. Gallia przeżyła najazd plemion o rodowodzie germańskim, Cymbrów i Teutonów. Rzymianie postanowili zmierzyć się z problemem. Początki były naznaczone klęskami i nieustającym pasmem porażek w latach 107, 106 i 105 p.n.e.. Kiedy pod Arausio, współczesnym Orange, Rzymianie stracili ostatecznie 80 tysięcy żołnierzy, mężem opatrzności uczyniono konsula Gajusza Mariusza. W obawie przed nadchodzącym wrogiem wybrano go na konsula po raz drugi, i to bez odczekania przepisowych 10 lat między kolejnym konsulatem. W 102 roku p.n.e. po bitwie pod Aquae Sextiae, za czwartego konsulatu, Mariusz obchodził swój triumf nad Teutonami.

Zromanizowani Gallowie nie zapomnieli przysługi i w czasie wojen galijskich sympatyzowali z Cezarem. Mieszkańcy Arelate (obecnie Arles) należeli do jego wiernych sprzymierzeńców na tyle, że w utworzył tam kolonię dla weteranów. W roku 27 p.n.e., gdy Oktawian August osiedlił w okolicy Nemausus weteranów po zwycięskiej kampanii egipskiej, miejsce także zyskało status kolonii. Stąd na pochodzących z tego okresu monetach znajdziemy napis COL NEM – Colonia Nemausus. Inne stanowisko głosi, że tak daleko od Rzymu mogli zostać osiedleni weterani, którzy walczyli przeciwko Oktawianowi, czyli po stronie Marka Antoniusza. W każdym razie wizerunek krokodyla i palmy, albo palmowego liścia upamiętniający podbój Egiptu po dziś widnieje w herbie Nîmes.

Miasto już wtedy było silnym ośrodkiem Galii Zaalpejskiej i liczyło 60 tysięcy mieszkańców. W 4 roku naszej ery Oktawian August wzniósł świątynię na cześć wnuków Lucjusza i Gajusza Cezara. Świątynia jest jedynym tego typu obiektem powstałym w czasach Imperium Rzymskiego, który zachował się w stanie niemalże nienaruszonym do naszych czasów. Za czasów Augusta wybudowano bramę na drodze do Arelate, wzniesiono także wieżę obronną, obecnie La Tour Magne, i otoczono miasto murami. To dla mieszkańców Nemausus wybudowano potężny akwedukt, który miał doprowadzać wodę z gór w okolicach Ucetii (Uz?s), a którego spektakularne pozostałości podziwiamy dziś w Pont-du-Gard. Przypuszcza się, że amfiteatr został zbudowany ok roku 70 naszej ery, na fali wnoszenia takich samych w całym Imperium i jest siódmym z największych na świecie.

Region ten od czasów upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego był związany z plemionami Franków i do dnia dzisiejszego jest częścią Francji.

Jeżeli chodzi o Gallię Przedalpiejską (Gallia Cisalpina), w czasach Cezara i wcześniej a dodatkowo region od Padu na północ do Alp, czyli od Mediolanu do Wenecji określano nazwą Gallia Transpadana. Ta część ze względów oczywistych była jeszcze silniej powiązana z Republiką, tamtędy przebiegały szlaki handlowe na północ. Kolonie rzymskie były tam tworzone na początku I r p.n.e.. W roku 89 p.n.e. region otrzymał ograniczone prawa latyńskie na mocy ustawy Lex Pompaia de Transpadanis, a kolonia w Comum została założona przez Pompejusza Strabo, ojca słynnego Gnejusza Pompejusza Wielkiego.

Koloseum z żołnierzami

Jeszcze w roku 59 r p.n.e., gdy Cezar był konsulem, na mocy lex Vatinia, ustawy zaproponowanej przez trybuna Publiusza Vatiniusa utworzono kolonię Novum Comum dla 5000 żołnierzy, którzy mieli pomagać osadnikom walczyć z wrogimi plemionami. To tam zrekrutowany został Legion X (Legio X Equestris), jeden z najwierniejszych legionów Cezara.  Cezar odwdzięczał się okolicznym mieszkańcom nadawaniem początkowo indywidualnych przywilejów. Gdy mianował jednego z zasłużonych sprzymierzeńców nadaniem mu obywatelstwa oraz tytułu senatora, co miało miejsce w roku 51 r p.n.e., konsul Marek Klaudiusz Marcellus dał wyraz temu, jak bardzo szanuje zdanie Cezara. Zdzielił rzemieniami jednego z nowych senatorów i wyrzucił go z senatu. Zaproponował także odebranie obywatelstwa innym komijczykom. Tu wspomnieć należy, że obywatela rzymskiego nie wolno było traktować biczem. Działanie Marcellusa potępił sam Cycero uważając to za akt bezprawia.  W 49 roku p.n.e. pretor Lucjusz Roscius Fabatus nadał całej prowincji obywatelstwo w imieniu Cezara (Lex Roscia). Dość powiedzieć, że spotkało się to z oporem Senatu, i większą korzyść przyniosło Galii, niż Cezarowi. Cezar, jak wiadomo, przekroczył Rubikon, pokonał Pompejan. Region na południe od Alp od tamtej pory jest związany z Italią i po dziś dzień należy do Włoch.

Autor: Izabela Henning
Źródła wykorzystane
  • Appian, Wojny Domowe, II
  • Cycero, Listy do Attyka
  • Swetoniusz, Żywot Cezara, Żywot Boskiego Augusta

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów