Wojny rzymskie

Przez długi okres Rzymianie traktowali Galię Zaalpejską wyłącznie jako kraj tranzytowy. Jeszcze na początku II wieku p.n.e. nie byli zainteresowani podbojem tych terytoriów, gdyż twierdzili, że szlak komunikacyjny z Italii do Hiszpanii zabezpieczy ich sojusznik Massilia. Wszystko zmieniło się w połowie tego wieku.

Okres od bitwy pod Kannami do ewakuacji Hannibala z Półwyspu Apenińskiego to czas marszy i kontrmarszy wojsk rzymskich i punickich nieraz tymi samymi drogami południowej Italii. Zarówno armie Republiki, jak i Kartaginy walczyły na tych terenach o opanowanie kluczowych miast, takich jak Nola, Kapua, Tarent i Benewent.

Powstanie żydowskie z lat 66-73/74 n.e. jest jednym z najciekawszych i najdłużej trwających konfliktów pierwszego wieku naszej ery. Możemy dokładnie prześledzić dzieje rebelii dzięki znakomitemu źródłu, które przetrwało do naszych czasów — Wojnie żydowskiej Józefa Flawiusza. Interwencja zbrojna legata Syrii Cestiusza Gallusa przeciwko buntownikom, opisana na kartach tego dzieła, miała zdusić opór powstańców w zarodku i przywrócić spokój w Judei. Wyprawa ta zakończyła się jednak, wbrew oczekiwaniom, bolesną dla Rzymian klęską i umocnieniem pozycji powstańców.

Wraz z końcem panowania Kommodusa, Imperium przechodziło przez bardzo trudny okres w swojej historii. Usunięcie znienawidzonego przez senatorów cesarza nie przyniosło upragnionego spokoju w państwie i Wiecznym Mieście. Syn i następca Marka Aureliusza, w wyniku spisku został zamordowany 31 grudnia 192 r. n.e. Na jego miejsce spiskowcy wybrali poczciwego wiekiem senatora Pertynaksa.

Już w 27 p.n.e. Oktawian August zrzekł się części władzy na rzecz Senatu. Prowincje już dawno podbite i zromanizowane dostały się pod władzę patres, a prowincje graniczne miały być odtąd nadzorowane przez nowego Cezara, który ślubował zaprowadzenie porządku na granicach Imperium.

Oktawian August uważany jest w historiografii za twórcę nowego ładu politycznego w Rzymie, a jego imię jest kojarzone z takimi wydarzeniami, jak bitwa pod Akcjum czy aneksja Egiptu. Stosunkowo mało mówi się o jego kampaniach wojennych w Ilirii w latach 35-33 p.n.e.

Podbój Balearów przez Rzymian miał miejsce w 123 roku p.n.e. Wcześniej wyspy znajdowały się pod kontrolą Kartaginy; jednak od 146 roku p.n.e., kiedy Rzymianie pokonali Punijczyków, mieszkańcy wysp mogli cieszyć się pewną wolnością.

Półwysep Iberyjski odegrał kluczową rolę geopolityczną przed i w trakcie II wojny punickiej. Przed wyprawą do Italii Hannibal wzorem swych krewnych rozszerzał panowanie punickie na tym obszarze, obfitym w surowce i dostarczającym licznego rekruta dla jego armii.

Imperium Rzymskie przez większość swojego istnienia opierało swoje granice w Europie na dwóch wielkich rzekach: Renie i Dunaju. Poza tą granicą przez dłuższy czas pod rzymskim panowaniem były ziemie między źródłami tych dwóch rzek, tzw. Agrii Decumates oraz Dacja na obszarze dzisiejszej Rumunii.

Zwycięstwa Hannibala i jego galijskich sojuszników zainspirowały młodsze pokolenie Galów znad Padu do kontynuowania walki z Republiką, pomimo klęski Kartaginy w II wojnie punickiej. Doprowadziło to do serii walk na początku II wieku p.n.e. w Galii Przedalpejskiej.