Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Niewolnik jak przedmiot

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Mozaika ukazująca pana bijącego niewolnika
Mozaika ukazująca pana bijącego niewolnika.

Antyczni Rzymianie traktowali niewolników jak rzeczy i do ich życia nie przykładali większej wagi. Marek Terencjusz Warron uważał niewolnika za narzędzie mówiące (instrumentum vocale). Ponadto sądził, że nie należy marnować pożywienia na chorych i niepracujących niewolników oraz, że nie powinni oni najadać się do syta.

Podobne zdanie miał słynny mówca Katon Starszy – który był pragmatyczny i oszczędny. Uważał, że nie należy marnować pożywienia na chorych i niepracujących niewolników. Co więcej, nie powinni być najedzeni, gdyż wtedy byli rozleniwieni.  Tak podsumowuje Plutarch podejście Katona do zarządzania niewolnikami:

Ale żeby służbę domową wykorzystywać jak zwierzęta juczne, a na starość ją wypędzać czy sprzedawać — to ja osobiście uważam za cechę zbyt surowego obyczaju, w którym nie ma miejsca na inny stosunek człowieka do człowieka prócz użyteczności. A przecież widzimy, że dobroć nawet szersze obejmuje pole niż sprawiedliwość. Prawo i sprawiedliwość z natury rzeczy stosujemy tylko do ludzi, podczas gdy dobroć i wdzięczność tryska z nas jakby z bogatego źródła łagodności także na nieme stworzenia. Dobremu człowiekowi wypada bowiem i konie wiekiem sterane nadal trzymać, i psy w starości nie tylko karmić, lecz nawet pielęgnować.

Plutarch, Katon Starszy, 5

Przeciwne wobec Katona zdanie miał Kolumella, który stworzył dwunastotomowe dzieło o gospodarstwie wiejskim. Zalecał, by niewolników traktować z życzliwością. Tłumaczył, że: „życzliwość właściciela może złagodzić ich ustawiczny trud. Czasami również żartowałem i im samym pozwalałem częściej żartować” (Res rustica, X.15).

Warto nadmienić, że często dochodziło do „gwałtu” na niewolnikach, który w prawie rzymskim w odniesieniu do niewolników nie występował. Nawet, jeśli ofiara seksualnej napaści należała do innego Rzymianina, sprawca mógł co najwyżej zostać oskarżony przez właściciela o uszkodzenie mienia.

Za panowania cesarza Hadriana (miał kochanka Antinousa) zakazano kastrowania niewolników, jeśli sami nie wyrażali na to zgody. Ponadto niewolnic nie można było zmuszać do prostytucji, chyba że miały być do tego wykorzystywane. W przypadku niedotrzymania normy prawnej niewolnica miała zostać uwolniona.

Źródła wykorzystane
  • Daniel Budacz, Po tej diecie na pewno schudniesz. Wyżywienie niewolników w starożytnym Rzymie, "Ciekawostki Historyczne"
  • Marek Sydoniusz Semp, Wytresuj swoich niewolników... czyli starożytna sztuka zarządzania, Kraków 2015

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów