Starożytny Rzym przechodził w czasie swojego istnienia wiele zmian ustrojowych, począwszy od monarchii, przez republikę, po cesarstwo, a potem dominat. Towarzyszyły im także zmiany społeczne i kulturowe. Budowa potęgi Cesarstwa Rzymskiego od początków I wieku n.e. w świecie starożytnym trwała wiele stuleci.
W wyniku podbojów państwo rzymskie stale rozszerzało swoje granice. Wobec wciąż powiększającego się obszaru i liczby ludności zarządzanie nim stawało się coraz trudniejsze, co wymagało zmian ustrojowych i reform.
Administracja rzymska właściwa dla państwa – miasta Rzymu charakteryzowała się brakiem zawodowych urzędników i stąd z trudem tworzyła formy zarządzania tak olbrzymim terytorium. Prowincjami zarządzali konsulowie. Pobór podatków objęli dzierżawcy podatkowi, których bezwzględność, a często i nieuczciwość doprowadzała do ruiny znaczną część drobnych i średnich chłopów – rolników.
W czasie III i II wieku p.n.e. powstały wielkie własności ziemskie, latyfundia, kosztem tych drobnych rolników. Właściciele latyfundium korzystali z pracy niewolników których dostarczały podboje rzymskie. W społeczeństwie tak silnie zróżnicowanym pod względem prawa i stanu posiadania dochodziło do wewnętrznych starć społecznych i żądań reform. Modernizowano prawo, zmieniano urzędników oraz przekształcano administrację.
