Rozdziały
| Imiona | Marcus Opellius Macrinus |
|---|---|
| Panował jako | Imperator Caesar Marcus Opellius Severus Macrinus Augustus |
| Czas panowania | 11 kwietnia 217 – 8 czerwca 218 n.e. |
| Urodzony | ok. 165 n.e. |
| Zmarły | 8 czerwca 218 n.e. |
Makrynus (Macrinus) urodził się około roku 165 n.e. w afrykańskim mieście Cesarea (obecnie Szarszal, Algieria) w rzymskiej prowincji Mauretania, pod imionami Marcus Opellius Macrinus. Pochodził z ludu Berberów i był pierwszym cesarzem który nie wywodził się ze stanu senatorskiego.
Kariera polityczna
Makrynus urodził się w Północnej Afryce w rodzinie stanu ekwickiego. Istnieje jednak także inna wersja jego pochodzenia. Makrynus miał się urodzić w biednej rodzinie. Przez sytuację materialną zmuszony był imać się łowiectwa, posłannictwa, a nawet walk na arenie. Bardziej prawdopodobną wersją wydaje się jednak być jego stan ekwicki. Otrzymał dobre wykształcenie, które pozwoliło mu wznieść się na wyżyny polityczne w Cesarstwie Rzymskim. Początkowo zyskał reputację jako utalentowany prawnik. W czasie rządów cesarza Septymiusza Sewera stał się ważnym urzędnikiem w Cesarstwie. Kolejny cesarz, Karakalla, mianował go na urząd prefekta pretorium, który został rozdzielony pomiędzy dwóch ministrów: wydziałem wojskowym kierował Adwentus, żołnierz raczej doświadczony niż wybitnie zdolny, a sprawami cywilnymi zarządzał właśnie Makrynus. Cieszył się on sporym zaufaniem cesarza, do czasu kiedy pojawiły się pogłoski o przepowiedni, jakoby to właśnie on oraz jego syn mieli zostać następcami Karakalli. Makrynus, chcąc zapobiec swojej niechybnej śmierci, postarał się rozognić niezadowolenie niektórych z niższych oficerów, a w szczególności Martialisa – żołnierza, któremu odmówiono stopnia setnika.
Wiosną roku 217 n.e. Karakalla przebywał we wschodnich prowincjach przygotowując się do wojny przeciwko Imperium Partów. Makrynus przebywał tam także wśród innych członków gwardii pretorianów. W kwietniu cesarz odwiedził świątynię Luny w Carrae w towarzystwie tylko najbliższej świty. Moment ten wykorzystał legionista Martialis, który zabił cesarza, po czym natychmiast został zabity przez pretorianów.
Po wygaśnięciu rodu Sewera świat rzymski przez trzy dni pozostawał bez cesarza. Makrynus sprytnie oddalił wszelkie podejrzenia co do swego udziału w spisku, demonstrując żałobę po zabitym cesarzu. Adwentus, z racji swego wieku, nie przejawiał ochoty, aby objąć stanowisko cezara, wobec czego wojsko – nie znajdując lepszego kandydata – nowym cesarzem ogłosiło Makrynusa.
Panowanie
Pomimo pochodzenia z niskiego stanu, Makrynus został ogłoszony cesarzem rzymskim dnia 11 kwietnia 217 roku n.e. Jednym z jego pierwszych posunięć było ogłoszenie własnego syna, chłopca zaledwie dziesięcioletniego, cesarzem i jego następcą. Dotychczas za podstawową zasadę ustroju uważano wybieranie cesarza wśród członków senatu, dlatego działania Makrynusa wzbudziły niezadowolenie wśród klasy wyższej. Ostatecznie Makrynus został zatwierdzony przez Senat, lecz nie mógł efektywnie sprawować władzy. Władza zależała przede wszystkim od wojska, które ówcześnie było całkowicie pozbawione dyscypliny przez rozrzutne wynagrodzenie przyznane przez poprzedniego cesarza. Makrynus musiał podjąć się reformy i ograniczyć wydatki na wojsko. Aby dokonać tego w sposób delikatny, pozostawił obecnym żołnierzom wygórowany żołd, jednakże nowym chętnym zaoferował jedynie stawki ustalone dużo wcześniej przez cesarza Septymiusza Sewera. Starał się być także roztropny i raczej ugodowy w polityce zagranicznej. Szybko rozwiązał konflikty w Dacji oraz Armenii powstałe za czasów Karakalli.
Latem 217 roku n.e. Partowie zaatakowali Mezopotamię. Imperium partyjskie znajdowało się w stanie poważnej słabości, jednak atak ten był kontynuacją wojny rozpoczętej jeszcze przez Karakallę. Kolejne działania wojenne doprowadziły do bitwy pod Nisibis. Ostateczny wynik bitwy nie został przesądzony i każda ze stron ogłosiła swoje zwycięstwo. Faktem jest jednak to, że Makrynus pierwszy wysłał emisariusza z propozycją pokojową w trakcie przedłużającej się trzydniowej bitwy. W zawartym traktacie pokojowym cesarz zobowiązał się zapłacić Partom aż 200 milionów sesterców odszkodowania, zachowując jednakże zdobyte wcześniej od Partów tereny. Makrynus uważał, że to on wyszedł zwycięsko z tej wojny i wybił monetę upamiętniającą zwycięstwo nad Partami, jednak większość oceniła ten pokój jako porażkę Rzymu.
W szczytowym okresie swoich rządów, roku 217 n.e., wzniesiono dla uczczenia jego osoby w mieście Volubilis, w Afryce, wielką Świątynię Kapitolińską. Ponadto w celu naprawy finansów państwa Makrynus zrewaloryzował rzymską walutę: zwiększył czystość srebra w denarze z 51, 5% do 58%, podnosząc tym samym wagę metalu z 1,66 do 1,82 grama.
Polityka ugodowa cesarza nie budziła zaufania, dlatego dość szybko stracił poparcie wśród wojska; niezadowolenie wyrażali wszyscy poborowi, którzy musieli walczyć za dużo mniejszy żołd od weteranów. Także w samym Rzymie, wśród senatorów, nowy cesarz nie cieszył się poparciem. Jakby tego było mało, późnym latem miasto nawiedziła burza, która spowodowała znaczące pożary oraz powodzie. W tym trudnym czasie cesarz nie dopełnił swoich obowiązków, gdyż ani nie pojawił się na miejscu, ani nie wspomógł potrzebujących, czym wzbudził niechęć także wśród niższego stanu.
Kres rządów
Niezadowolenie wszystkich warstw było umiejętnie, ale dyskretnie podsycane przez pozostałych przy życiu dworzan i członków rodu poprzedniego cesarza. Była cesarzowa Julia, żona Sewera i matka Karakalli, sama usunęła się w cień ze względu na stan zdrowia (cierpiała na zaawansowany nowotwór piersi), natomiast jej siostra – Julia Maesa, wraz z dwiema owdowiałymi córkami (Julią Bassianą i Julią Mameą) i ich synami jedynakami, zostały wygnane z dworu cesarskiego w Antiochii. Po powrocie do rodzinnej Emesy wszczęły dnia 15 maja 218 roku n.e. rewoltę na korzyść syna Julii Bassiany – Heliogabala. W tym samym czasie pojawiły się niepotwierdzone pogłoski, jakoby Heliogabal (Warius Awitus Bassjanus) był w istocie synem Karakalli – owocem związku pomiędzy kuzynami.
Dnia 18 maja 218 roku n.e. Heliogabal został ogłoszony cesarzem przez III legion galijski (Legio III Gallica) stacjonujący ówcześnie w Syrii. Legion rozpoczął marsz w kierunku Antiochii i dnia 8 czerwca 218 roku n.e. doszło do starcia pomiędzy wojskami wiernymi cesarzowi oraz buntownikami. W początkowo fazie walki żadna ze stron nie uzyskała przewagi, jednakże później Makrynus, opuszczony przez większość żołnierzy, zbiegł z placu boju i w przebraniu kuriera (lub przedstawiciela milicji) kierował się w stronę Rzymu. W celu zmylenia wrogów zgolił brodę i włosy. Został jednak rozpoznany przez jednego z centurionów i pojmany niedaleko Chalcedonii. Następnie zabrano go do Antiochii, gdzie też został stracony w Kapadocji. Syn Makrynusa, Diadumenian (Diadumenianus), został wysłany na stronę Partów, ale pojmano go w pobliżu miasta Zeugma i także on został uśmiercony zanim przekroczył granicę.
Krótkie rządy Makrynusa, pomimo swej historycznej ważności, nie wniosły większych zmian w ówczesnym świecie rzymskim. Pokazały za to kolejny raz słabość cesarzy wobec wojska, które już bezdyskusyjnie mogło się uważać za najważniejszy stan w cesarstwie, decydujący o władzy cesarskiej. Rządy Makrynusa przerwały na krótko i poprzedziły kolejne siedemnaście lat władzy sprawowanej przez cesarzy z dynastii Sewerów, czyli Heliogabala i Aleksandra Sewera.
