Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Geraza – rzymska perła na terenie Bliskiego Wschodu

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Łuk Hadriana
Łuk Hadriana

Geraza (współczesne Dżerasz) znajduje się na terenie Jordanii. Założona została przez Aleksandra Wielkiego, i jak przekazuje Józef Flawiusz należała do Dekapolis, czyli związku dziesięciu hellenistycznych miast zamieszkiwanych przez ludność nieżydowską, która przeciwstawiała się wpływom semickim w dolinie Jordanu.

Największy rozkwit Geraza przeżywała w czasach hellenistycznych i rzymskich. Podwaliny pod rozwój tego miasta podłożyli Nabatejczycy którzy w I wieku uczynili z niej ważny ośrodek na szlaku karawanowym w Arabii. W 106 roku n.e. cesarz Trajan podbił królestwo Nabatejczyków, w którym znajdowała się świątynia Zeusa, Artemidy, hipodrom i kompleksy łaźni oraz liczne budowle użytku publicznego.

Brama Południowa.

Kiedy miasto odwiedził cesarz Hadrian w 129 roku n.e. postawiono łuk triumfalny. Kolejny okres świetności przypada na VI wiek za panowania Justyniana Wielkiego kiedy to wybudowano wiele kościołów chrześcijańskich. Za czasów arabskich Geraza zaczęła popadać w zapomnienie, jej kres przyszedł wraz z trzęsieniem ziemi w 749 roku. Miasto zostało ponownie odkryte w 1806 roku przez niemieckiego archeologa Ulricha Seetzen i rozpoczęto prace wykopaliskowe które trwają po dziś dzień. W latach 80-tych w wykopaliskach uczestniczyli również polscy archeolodzy.

Archeologom udało zrekonstruować przebieg imponujących murów obronnych, których długość wynosi 3450 m. Powstały one prawdopodobnie w 75 roku i otaczają również obszar dzisiejszego miasta. W południowej części murów znajduje się najbardziej okazała brama Gerazy, tzw Brama Południowa. Poprzedza ją wspomniany imponujący łuk Hadriana – imponująca budowla ma trzy przeloty z czego środkowy jest wyższy od bocznych. Kiedy przejdziemy przez łuk, po lewej stronie dostrzegamy ruiny imponującego hipodromu pochodzącego z I-III w, który początkowo miał długość 260 metrów. Szacuje się że wydarzenia rozgrywające się na hipodromie mogło oglądać na raz nawet 15 000 widzów.

Mijając bramę południową mijamy ruiny świątyni Zeusa. Zbudowana została ok 163 r. na miejscu wcześniejszej świątyni. Świątynia od frontu posiada 4 a po bokach 12 kolumn, ich wysokość wynosi 14 metrów. Za świątynią od strony zachodniej znajduje się teatr południowy zbudowany w latach 81-96, posiadał 4 wejścia i 14 rzędów siedzeń dla przeszło 3 000 widzów.

Plac owalny.

Obok świątyni znajduje tzw. Plac Owalny – najbardziej charakterystyczne założenie znajdujące się w Gerazie. Plac który w najszerszym miejscu ma 80 metrów, otaczają dwa półkoliste portyki z kolumnami w stylu jońskim, łącznie było 56 kolumn.

Plac wyznacza początek głównej ulicy cardo maximus, zwany ulicą kolumnową, która dochodzi do kolejnego okrągłego placu pełniącego prawdopodobnie funkcję forum. Na jego środku wznosi się tetrapylon południowy (brama o czterech wejściach). Cardo prowadzi do centrum Gerazy, gdzie w najwyższym jej punkcie góruje imponująca świątynia Artemidy. Po lewej stronie ulicy dostrzec można pozostałości marmurowej publicznej fontanny – nimfeum, które powstało ok. 190 r. Basen z wodą okalała półkolista apsyda z licznymi niszami w których ustawiono posągi.

Ruiny świątyni Artemidy.

Mijając nimfeum mijamy monumentalną świątynię Artemidy, zbudowaną w latach 150-170 n.e.; wznosiła się ona na podium (40 x 22m), i wchodziło się do niej po monumentalnych schodach których szerokość wynosiła 100 m. Główna część świątyni miała wymiary 160 x 120 metrów i otoczona była portykiem który na dłuższych bokach liczył 36 kolumn a na krótszych 26. Średnica trzonu kolumn wynosiła 1,5 m i szacuje się że ich pierwotna wysokość wynosiła 16m a wieńczyły je korynckie kapitele. Do dziś zachowało się tylko jedenaście kolumn.

Po przeciwnej stronie świątyni zachowały się ruiny Kościoła Propylejów. Kierując się dalej gówna ulicą po lewej stronie dostrzec można drugi teatr tzw. północny który zachował się w nieco gorszym stanie. Zbudowano go ok. 165 roku, i rozbudowano ponownie w 235 roku, a widownia mogła pomieścić 1600 osób.

W obrębach murów Gerazy ciekawie prezentują się też łaźnie i liczne budowle pochodzące z czasów chrześcijańskich. W V i VI wieku powstało tu łącznie 11 kościołów. Są to najczęściej trzynawowe bazyliki, a materiał budulcowy pochodził z wcześniejszych budowli znajdujących się na terenie Gerazy.

Autor: Roger Rytter
Źródła wykorzystane
  • Cuda Archeologii: Etruskowie i Rzymianie, wyd. Horyzont

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów