Rzymska lampa oliwna (lucerna), to przedmiot codziennego użytku, który był powszechnie stosowany w starożytnym Rzymie do oświetlania domów, świątyń i innych przestrzeni. Wykonane z gliny, brązu, a czasem z marmuru, lampy te miały charakterystyczny kształt z wylewką na knot, który zanurzony był w oliwie – głównym paliwie dla tego typu lamp.
Lucerny były często ozdobione różnorodnymi wzorami i motywami, w tym scenami mitologicznymi, roślinnymi ornamentami, a także inskrypcjami. Niektóre lampy miały uchwyty, co ułatwiało ich przenoszenie, oraz kilka otworów na knoty, co pozwalało na lepsze oświetlenie. W domach rzymskich były to podstawowe źródła światła, wykorzystywane nie tylko do oświetlania, ale także jako elementy dekoracyjne.
Lampy oliwne były istotnym elementem życia codziennego w Rzymie. Odgrywały rolę w rytuałach religijnych i obrzędach, a także były symbolem światła, życia i wiedzy. Ze względu na ich powszechność, znaleziono je na wielu stanowiskach archeologicznych, co daje badaczom cenny wgląd w codzienne życie starożytnych Rzymian.
Można je znaleźć w licznych kolekcjach muzealnych na całym świecie, w tym w British Museum i Muzeach Watykańskich.
