Rozdziały
Rzymianie przejęli od Greków wszystkie trzy porządki architektoniczne tzn. dorycki, joński i koryncki. Jednak z czasem udało się mieszkańcom Rzymu wytworzyć dwa własne: porządek toskański i kompozytowy.
W czasach cesarstwa zaczęto także stosować tzw. porządek spiętrzony, czyli spiętrzenie porządków architektonicznych. Polegał on na wprowadzeniu w jednym obiekcie, na kilku kondygnacjach, porządków reprezentujących kolejno: porządek dorycki, joński, koryncki. Przykładem takiego spiętrzenia jest Koloseum, które zamiast porządku doryckiego posiada porządek toskański.
Porządki architektoniczne
Porządek toskański
Przyjęty od Etrusków, wykształcił się z porządku doryckiego. Wysokość kolumn wynosi do 14 modułów, czyli jest to porządek smuklejszy od pierwszych proporcji najmasywniejszego porządku greckiego. Trzon ma zazwyczaj powierzchnię gładką bez kanelowania.
Budowle wzniesione w stylu toskańskim sprawiały wrażenie bardziej przysadzistych niż budowle greckie. Wynikało to przede wszystkim z jakości dostępnych materiałów. Budowle (przede wszystkim świątynie) wznoszone były na planie prostokąta, na podwyższeniu, na które prowadziły schody usytuowane przy krótszym boku. Budynek był
otoczony kolumnadą z trzech stron. Dach dwuspadowy z okapem tworzył portyk z trzech stron budynku. Kolumny zakończone były głowicami złożonymi z echinusa i abakusa.
Cechy charakterystyczne:
- kolumny miały gładkie trzony (w porządku doryckim pokryte były żłobieniami)
- pod kolumnami wprowadzono bazy (w porządku doryckim kolumny stały bezpośrednio na stylobacie)
Porządek kompozytowy
Trzon ustawiony jest na bazie. Jest gładki lub kanelowany, przy czym często kanelowanie obejmuje tylko 2/3 wysokości trzonu. Głowica ma charakter wybitnie dekoracyjny. Składa się z elementów występujących w kapitelach porządku jońskiego i korynckiego. Górna część głowicy jest uformowana z przekątnie ustawionych wolut, z kolei dolna posiada wyraźnie wyprofilowane liście akantu.
Ten najbardziej dekoracyjny porządek z zasady otrzymuje pod kolumnami podstawę zwaną cokołem lub piedestałem.
Cechy charakterystyczne:
- ustawienie kolumny na piedestale
- ukształtowanie głowicy: górna jej część uformowana jest z ustawionych na przekątnych wolut zaczerpniętych z porządku jońskiego, poniżej koszyk z liści akantu
