Kiedy większość chrześcijan wierzy, że Jezus zmarł na dwóch palach uformowanych w kształt krzyża, prawda może być zupełnie inna. Sami wcześni chrześcijanie pozostawili różne przekazy.
Greckie i łacińskie słowa użyte we wczesnych chrześcijańskich źródłach mają dwuznaczne znaczenie. Greckie słowo użyte w Nowym Testamencie xylon – oznacza żywe drzewo, drewno lub przedmiot wykonany z drewna. Inne słowo stauros odnosi się do pionowego słupka; jednak w koine (dialekt grecki) oznacza „krzyż”. Łacińskie słowo crux oznaczało nie tylko „krzyż”.
Ze względu na sposób przymocowania belki poprzecznej wyróżniano:
- crux commissa – krzyż w formie litery „T”;
- crux immissa seu capitata – standardowy krzyż znanym nam z kościołów;
- crux decussata lub andreana – krzyż św. Andrzeja w kształcie litery „X”.
Theodor Mommsen z kolei za najwcześniejszy kształt krzyża uznał krzyż w kształcie litery „Y”.
Znaleziska archeologiczne, zwłaszcza z okolic Jerozolimy (z roku 1968), datowane na I wiek n.e., każą sugerować, że w I wieku n.e. powszechnie stosowano krzyż w kształcie litery „T”. Wspomina o tym także Tertulian, Klemens z Aleksandrii czy List Barnaby (datowany na przed 135 n.e.).
Warto nadmienić, że cesarz rzymski Konstantyn I w pierwszej połowie IV wieku n.e. zakazał ukrzyżowania jako formy kary śmierci, jako wyraz szacunku dla krzyża Chrystusa.
