Horacy (Quintus Horatius Flaccus) żył w latach 65 – 8 p.n.e. Był jednym z najwybitniejszych liryków rzymskich epoki augustowskiej. Jako syn wyzwoleńca, działał w okresie najwspanialszego rozkwitu literatury rzymskiej, za czasów Augusta.
- „Gospodarz przyjęcia jest jak generał wojskowy: nieszczęścia często ujawniają jego geniusz”
- łacina: [Sed convivatoris, uti ducis, ingenium res adversae nudare solent, celare secundae]
- opis: własne tłumaczenie z języka angielskiego.
- źródło: Horacy, Satyry, II.8
- „Okrutne losy gnębią rzymski lud, walk bratobójczych straszna zmora, od kiedy krew czystego Rema wsiąkła w ziemię, przekleństwo niosąc późnym wnukom”
- łacina: [Sic est: acerba fata Romanos agunt scelusque fraternae necis, ut inmerentis fluxit in terram Remi sacer nepotibus cruor]
- opis: słowa Horacego, który ubolewał że wojny domowe toczone przez Rzymian wynikają z legendarnego zamordowania Remusa przez jego brata Romulusa.
- źródło: Horacy, Epodi VII.17-20
- „Bez sławy walczy Rzym – już drugie pokolenie. Domową, bratobójczą toczy wojnę”
- łacina: [Altera iam teritur bellis civilibus aetas, suis et ipsa Roma viribus ruit]
- opis: słowa poety odnośnie ostatniego etapu trwającej wojny domowej w Rzymie; tuż przez upadkiem Republiki.
- źródło: Horacy, Epodi XVI.1-2
- „Biada przemocy, gdy w Boga godzi”
- „Chciwemu wiecznie mało”
- „Grecja podbita dzikich zwycięzców podbiła, do nieokrzesanego Lacjum sztuki wniosła”
- łacina: [Graecia capta ferum victorem cepit et artis intulit agresti Latio]
- opis: Rzymianie podbili Grecję, jednak w praktyce to kultura grecka podbiła później Rzym.
- źródło: Horacy, Epistles II.1.156-157
- „Choćbyś naturę widłami wypędzał, ona i tak powróci”
- łacina: [Nature expellas furca, tamen usque recurret]
- źródło: Horacy, Epistles I.X.24
- „Choćbyś się pysznił swym bogactwem, nie zmieni to twojej wartości, nie uczyni cię lepszym”
- „Chwytaj dzień”
- łacina: [Carpe diem]
- źródło: Horacy, Pieśni, 1, 11, 8
- „Ci, którzy płyną za morze, zmieniają tylko klimat, nie usposobienie”
- łacina: [Coelum, non animum mutant, qui trans mare currunt]
- źródło: Horacy, Epistula XI.9
- „Ciesz się ze swego losu”
- „Cóż po bogactwie, jeśli używać się wzbraniasz”
- „Czas biegnie zazdrosny o słowa”
- „Czas nie zając, nie ucieknie”
- „Dla ludzi nic nie jest trudne”
- łacina: [Nil mortalibus ardui est]
- źródło: Horacy, Ody, I 3
- „Do nieba powrót odwlekaj”
- „Dzielność prawdziwa, jeśli hańby przeżyła ohydę, męstwa nie wróci”
- „Głupi po szkodzie głupim zostanie”
- „Głupotą sięgamy samego nieba”
- łacina: [Caelum ipsum petimus stuititia]
- źródło: Horacy, Ody, I 38
- „Gniew jest chwilowym szaleństwem”
- łacina: [Ira furor brevis est]
- źródło: Horacy, Epistles 1.2.62
- „I w nieszczęściu zachowuj spokój umysłu”
- łacina: [Aequam memento rebus in arduis servare mentem]
- źródło: Horacy, Ody 2.3.1
- „Jak dłuży się noc, kiedy zawodzi kochanka”
- „Jest miara we wszystkim, są w końcu pewne granice”
- „Jesteśmy okłamywani pozorami prawdy”
- „Jeśli niebo się zwali, i nieulękłego przywalą ruiny”
- „Jeśli żyjesz w dostatku, nie pożądaj więcej”
- „Klin klinem – niezawodny, jedyny lek miłosny”
- „Kocioł garnkowi przygania, a sam smoli”
- „Komu podoba się los innego, nie dziwne, że nienawistny własny”
- łacina: [Cui placet alterius, sua nimirum est odio sors]
- źródło: Horacy, Listy, XIV
- „Korzystaj z dnia. Jutro jeszcze dniem nie jest”
- „Księżyc niejedną lśni twarzą”
- „Kto dobrą myślą w dniu dzisiejszym żyje, ten nie zabiega o jutro łaskawsze”
- „Kto losowi zawierzył, jakby złu but włożył”
- „Kto obmawia przyjaciela, kto go nie broni wobec oskarżeń innych, kto cieszy się z wyśmiewań ludzkich i łowi plotki gadułów, kto potrafi zmyślać rzeczy nie widziane, a nie potrafi zmilczeć zawierzonej tajemnicy, jest czarnym charakterem, tego wystrzegaj się, Rzymianinie!”
- łacina: [Absentem, quo rodit amicum, qui non defendit alio culpante, solutos qui capiat risus hominum famamque dicacis, fingere qui non visa potest, comissa tacere qui nequit, hic niger est, hunc tu, Romane caveto!]
- źródło: Horacy, Satyry, I, 4, 81
- „Kto uczciwy i skromny, każdemu życzliwy”
- „Kto ocala kogoś wbrew jego woli, to tak jakby go zabijał”
- łacina: [Invitum qui servat, idem facit occidenti]
- źródło: Horacy, De Arte Poetica, 453
- „Los na każdego z podziemnej urny wypadnie”
- „Ludzie prawi nienawidzą występku przez umiłowanie cnoty”
- „Miej odwagę być mądry”
- łacina: [Sapere aude]
- źródło: Horacy, Listy, I
- „Miło poszaleć w porę”
- „Miłość zna dwie choroby: wojnę i pokój”
- „Na cóż srebro i złoto, na cóż skarby w ziemi zagrzebane ukradkiem i z trwogą strzeżone”
- „Na zaniedbanym polu wyrasta chwast, który trzeba wypalić”
- łacina: [Neglectis urenda filix innascitur agris]
- źródło: Horacy, Satyry, 1.3
- „Naga prawda”
- łacina: [Nuda veritas]
- opis: fakt zawierający najistotniejszą treść
- źródło: Horacy, Odes
- „Największa jest miłość matki, druga – psa, trzecia – kochanki”
- „Natura nie daje ludziom niczego bez trudu”
- „Nauka męstwu siły dodaje”
- „Nawet wilk, czy lew pożera obcych, swoich oszczędza”
- „Niczemu się nie dziwić”
- łacina: [Nil admirari]
- opis: w znaczeniu, aby nie zostać zaskoczonym
- źródło: Horacy, Listy, 1,6,1
- „Nie należy rozpaczać”
- łacina: [Nil desperandum]
- źródło: Horacy, Ody, I, VII, 27
- „Nie człowieka nienawidzę, lecz jego wady”
- łacina: [Hominem non odi, sed eius vitia]
- opis: przypisywane także Marcjalisowi
- „Nic nie jest dane ludziom bez trudów”
- „Nie czekaj jutra, dziś miej na względzie.
- „Nie lada gnębi mnie troska, abym mógł odwiedzić dalekie źródła i czerpać wskazania szczęśliwego życia”
- łacina: [At mihi cura non mediocris inest, fontes ut adire remotas atque haurire quaem vitae praecepta beatae]
- źródło: Horacy, Satyry IV 93-95
- „Nie można być szczęśliwym pod każdym względem”
- „Nie tonie pomimo przeciwnych losów”
- łacina: [Adversis rerum immersabilis undis]
- źródło: Horacy, Listy
- „Nie weźmiesz na ząb kury, gdy pawia podadzą”
- „Nie wszystek umrę”
- łacina: [Non omnis moriar]
- źródło: Horacy, Carmina 3/30:6
- „Nie zawsze chmury niosą ulewę”
- „Nie znoś drewna do lasu”
- „Nienawidzę ciemnego tłumu i trzymam się odeń z daleka”
- łacina: [Odi profanum vulgus et arceo]
- źródło: Horacy, Ody, III. 1
- „Niebotyczna wieża gwałtowniej upada”
- „Nieszczęściem jest być przyłapanym”
- łacina: [Deprendi miserum est]
- źródło: Horacy, Satires, I
- „Nigdy nie odpędzisz psa od tłustej skórki”
- łacina: [Canis a corio nunquam absterrebitur uncto]
- źródło: Horacy , Satires 2.5.83
- „Czemu się śmiejesz? O tobie ta bajka mówi, choć pod zmienionym imieniem”
- łacina: [Quid rides? Mutato nomine et de te fabula narrator]
- źródło: Horacy, Satyry, I, 1, 69
- „Od jajka do jabłek”
- łacina: [Ab ovo usque ad mala]
- opis: od początku do końca. Rzymianie zaczynali jeść od jajka i kończyli uczty jabłkami.
- źródło: Horacy, Satyry, 1.3
- „Od żartu krok tylko do waśni i gniewu”
- „Opanuj się”
- łacina: [Compesce mentem]
- źródło: Horacy, Ody, 1.16
- „Osładzaj gorycz twoją wewnętrzną swoim uśmiechem”
- „Ośmiel się być mądrym”
- „Pogardzam nieoświeconym tłumem i trzymam się (od niego) z dala”
- łacina: [Odi profanum vulgus et arceo]
- źródło: Horacy, Ody, 3.1
- „Połowę dzieła wykonał, kto zaczął”
- łacina: [Dimiduim facti, qui coepit habet]
- źródło: Horacy, Epistulae 1,2
- „Poznaj obyczaje innych, a nie będzie nienawiści”
- łacina: [Amici mores noveris, non oderis]
- źródło: Horacy, Satyry, 1.3.32
- „Prawego, niezachwianego męża nie zwiedzie żaden tyran w przemocy ani tłum w gwałtach bezprawia”
- „Prochem i cieniem jesteśmy”
- łacina: [Pulvis et umbra sumus]
- źródło: Horacy, Odes, IV 7
- „Próżno w winie albo we śnie szukasz ucieczki”
- łacina: [Jam vino quaerens, jam somno fallere curam]
- źródło: Horacy, Satyry, VIII.114
- „Przyjemne z pożytecznym łączyć”
- łacina: [Utile dulci miscere]
- źródło: Horacy, Ars Poetica
- „Przysięgać na słowa nauczyciela”
- łacina: [Iurare in verba magistri]
- źródło: Horacy, Epistulae, I, 1,14
- „Sen tłumi miłosne zapały”
- „Słowo dowcipne lepiej wiele rzeczy rozstrzyga niż poważne”
- „Słowo raz wypowiedziane nie powraca”
- „Słuszne jest wybaczyć winy proszącemu o przebaczenie”
- łacina: [Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus]
- źródło: Horacy, Satyry, I, 3.75
- „Skąpiec zawsze cierpi niedostatek”
- łacina: [Semper avarus eget]
- źródło: Horacy, Epistulae I, 2, 56
- „Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę”
- łacina: [Dulce et decorum est pro patria mori]
- źródło: Horacy, Ody III.2.13
- „Stara miłość nie rdzewieje”
- źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998
- „Ten, który odkłada godzinę swego nawrócenia, podobny jest wieśniakowi, który czeka, aż cała rzeka przepłynie. Lecz ona płynie i będzie płynąć bez końca”
- „Ten zdobył uznanie wszystkich, kto połączył przyjemne z pożytecznym”
- łacina: [Omne tulit punctum qui miscuit utile dulci]
- źródło: Horacy, Ars Poetica, 343
- „Teraz trzeba pić”
- łacina: [Nunc est bibendum]
- źródło: Horacy, Ody, I.37
- „W końcu nie wszyscy podziwiają i lubią to samo”
- łacina: [Denique non omnes eadem mirantur amantque]
- źródło: Horacy, Epistulae II.58
- „W miłości to nie jest nieszczęście – raz wojna, raz pokój”
- „W zbytku upadek”
- „Wilk atakuje zębami, byk rogiem”
- łacina: [Dente lupus, cornu taurus petit]
- źródło: Horacy, Satyry, II, I.52
- „Wlej cokolwiek w nieczysty garnek, a skwaśnieje”
- „Wszyscy zmierzamy do tego samego kresu”
- „Wszystko ma swoje granice”
- łacina: [Est modus in rebus]
- źródło: Horacy, Satyry, 1, 1 106
- „Wzgardliwym zębem”
- łacina: [Dente superbo]
- opis: z leceważeniem
- źródło: Horacy, Sermonum , 2,87
- „Z uśmiechem mówić prawdę”
- łacina: [Ridentem dicere verum]
- źródło: Horacy, Satyry, I.i.24-25
- „Za wszystkie głupstwa królów płacą ich narody”
- łacina: [Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi]
- opis: dosłownie „co królowie w szaleństwie uczynią, to skupia się na Grekach”; o Agamemnonie i Achillesie.
- źródło: Horacy, Listy 1, 2, 14
- „Zbudowałem pomnik trwalszy od spiżu”
- łacina: [Exegi monumentum aere perennius]
- źródło: Horacy, Carmina III 30, 1
- „Żeby was nie uwiodły zaszczyty”
- „Życie nie dało niczego śmiertelnym bez wielkiej pracy”
