Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Terminus

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Terminus często jest przedstawiany jako popiersie na kamieniu granicznym. „CONCEDO NULLI” oznacza tu: „Nie oddaj ziemi”.
Na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0.

Terminus był to bóg granic między prywatnymi posiadłościami, ale przede wszystkim granic państwowych. Był również bóstwem opiekuńczym samych znaków granicznych, które po łacinie nosiły tę samą nazwę co bóstwo i były z nim czasem utożsamiane. Każdy z kamieni granicznych uświęcano poprzez ofiarę dla boga. Jego kult według opisów w późnym okresie Republiki i Cesarstwa skupiał się na kamieniach granicznych, z którymi bóg mógł być utożsamiany.

Zapisy Siculusa Flaccusa dotyczące miernictwa zawierają opis rytuału poświęcenia kamienia granicznego: w dole w ziemi na granicy posiadłości umieszczane były kości, prochy i krew zwierzęcia ofiarnego, plony, plastry miodu i wino, a następnie ofiara przykrywana była kamieniem.

Na cześć Terminusa odbywały się święta zwane Terminaliami. Obchodzone były raz do roku, 23 lutego, szczególnie przez właścicieli ziemskich. Sąsiadujące rodziny przystrajały swoją stronę kamienia girlandami i składały na ołtarzu ofiary, na które, jak podaje Owidiusz także składały się plony, plastry miodu i wino. Sam kamień był skrapiany krwią ofiarnej owcy lub świni. Następnie odbywała się wspólna uczta i pieśni ku chwale boga.

Istniały jednak również obchody publiczne. Owidiusz wspomina o ofierze z owcy, składanej przy szóstym kamieniu milowym od Rzymu na Via Laurentina, który mógł w przeszłości wyznaczać granicę między dawnymi Rzymianami, a ich sąsiadami z Laurentum. Kamień lub ołtarz poświęcony Terminusowi znajdował się również w Świątyni Jowisza Najlepszego Największego na Kapitolu. Jako że według wierzeń musiał znajdowań się pod gołym niebem, w sklepieniu bezpośrednio nad nim znajdował się mały otwór. Z czasem powiązanie Terminusa z Jowiszem doprowadziło do uznania go za aspekt tego boga. Dionizjusz z Halikarnasu używa zwrotu „Jupiter Terminalis”; zachowała się również inskrypcja: „Juppiter Ter”.

Istnieją dowody na to, że sfera opieki Terminusa rozciągała się od ochrony granic posiadłości po granice w bardziej ogólnym znaczeniu. W kalendarzu Republiki Rzymskiej, gdy podczas interkalacji został dodany miesiącMercedonius, następował on po 23 lub 24 lutego, a niektórzy ze starożytnych pisarzy wierzyli, że Terminalia 23 lutego wyznaczały niegdyś koniec roku. Decyzja Dioklecjana w 303 roku n.e. o rozpoczęciu prześladowań chrześcijan 23 lutego była odczytana jako próba wezwania boga, by „położył kres chrześcijaństwu”.

Starożytni pisarze wierzyli, że początki kultu Terminusa w Rzymie sięgają rządów Romulusa (około 753-717 p.n.e.) bądź jego następcy Numy Pompiliusza (717-673 p.n.e.). Współcześni badacze identyfikują Terminusa z pozostałościami religii animistycznych albo rzymską wersją praindoeuropejskiej wiary w bóstwo opiekujące się podziałem dóbr.

Źródła wykorzystane
  • Kempiński Andrzej, Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Warszawa 2001
  • Schmidt Joël, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 1996

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów