Focale lub sudarium (łac. „chusta napotna”) była to wełniana chusta legionisty rzymskiego, która łatwo wchłaniała pot.
Była to prawdopodobnie forma apaszki, zawiązywana pod szyją, która w razie potrzeby pełniła rolę chusty do wycierania potu. W trakcie bitwy legionista chował końcówkę chusty pod pancerz.
Chusta chroniła także szyję żołnierza przed otarciem, spowodowanym przez ciągły kontakt żołnierza z pancerzem (lorica hamata lub lorica segmentata i hełmem).
