Rozdziały
| Imiona | Titus Flavius Domitianus |
|---|---|
| Panował jako | Imperator Caesar Domitianus Germanicus Augustus |
| Czas panowania | 14 września 81 – 18 września 96 n.e. |
| Urodzony | 24 października 51 n.e. |
| Zmarły | 18 września 96 n.e. |
Domicjan urodził się dnia 24 października 51 roku n.e. w Rzymie jako Titus Flavius Domitianus. Był synem cesarza Wespazjana i Domitilli Starszej. Młodszy brat Tytusa i Domitilli Młodszej. Był dwukrotnie żonaty z Domicją Longiną.
W dzieciństwie cierpiał niedostatki. Kronikarze wspominają, że w młodości był on wysoki, przystojny i miał słaby wzrok. Jednak z czasem przytył i wyłysiał. Unikał wysiłku. Bardzo dobrze strzelał z łuku. Lubił grać w kości, natomiast nie cierpiał poezji i literatury. Cesarz jadał bardzo obficie i często wydawał uczty. Znany był także z licznych stosunków z różnymi kobietami.
W roku 70 n.e. 19-letni Domicjan wdał się w romans z Domicją Longiną, którą poślubił w tym samym roku. W 73 roku n.e. urodził się ich syn, zmarły w dzieciństwie. Gdy w 81 roku n.e. Domicjan został cesarzem, Domicja otrzymała tytuł augusty.
W roku 83 n.e. wdała się ona w burzliwy romans z aktorem Parysem, w wyniku czego Domicjan wygnał ją ze stolicy. Wydaje się jednak, że cesarz kochał ją bardzo, gdyż nie wytrzymał długiej rozłąki i wkrótce sprowadził ją z powrotem do Rzymu i przywrócił wszystkie przywileje należne jej godności augusty.
Po objęciu władzy przez Wespazjana objął urząd pretora miejskiego z uprawnieniami konsula. Jednak do swojego urzędu nie przykładał dużej wagi, często wyręczając się innymi. Domicjan już wtedy nadużywał władzy. Aby dorównać bratu podjął wyprawę do Galii i Germanii. Miał jednak mały wkład w stłumieniu buntu. Po objęciu władzy przez Tytusa nieustannie knuł na niego spiski.
Cesarz
Wstąpił na tron dnia 14 września 81 roku n.e. po śmierci brata Tytusa. Początek jego rządów był obiecujący. Kontynuował promocję ekwitów wprowadzając ich do senatu, zasiadał w Trybunale by kontrolować działanie wymiaru sprawiedliwości. Piętnował niesprawiedliwe wyroki i sędziów, którzy je wydawali. Zwiększył ponadto żołd legionistów o trzy sztuki złota.
Przeceniał chyba jednak swoje czyny. Chcąc uwydatnić swoje dostojeństwo nawet w senacie występował ubrany jak triumfator. W 84 roku n.e. został stałym cenzorem, ponieważ chciał kontrolować obyczaje.
Za swojego panowania w roku 82 n.e. osobiście poprowadził siłami 9 legionów wyprawę wojenną przeciwko germańskim plemionom Chattów, których pokonał i odepchnął w głąb Germanii, rozszerzając Agri Decumates, odbył z tego tytułu uroczysty triumf i przyjął przydomek Germanicus w roku 85 n.e.
Także w tym roku Dakowie najechali na prowincję Mezję. Na lewym brzegu Dunaju król Decebalus zjednoczył plemiona Daków i zaatakował Rzym. Po sprowadzeniu posiłków, w tym jednego legionu z Brytanii, Rzymianie ruszyli do kontrnatarcia zakończonego klęską (zniszczony cały legion V Alaude). Na teren wojny przybył osobiście Domicjan w roku 88 n.e., lecz wobec groźby najazdu plemion Jazygów, Markomanów, Kwadów oraz buntu, który wzniecił Saturninus, namiestnik Górnej Germanii, został zmuszony do zawarcia pokoju z władcą Daków w roku 89 n.e. Uznał go za króla, obiecał coroczne subsydia pieniężne, specjalistów od fortyfikacji obronnych, licząc na nich jako sojuszników przeciwko innym agresywnym plemionom. Decebal miał zwrócić jeńców wojennych oraz wydać część broni, czego nie uczynił.
W 89 roku n.e. została rozpętana wojna domowa z Luciusem Antoniusem, który obwołał się cesarzem. Mimo tego że bunt został szybko stłumiony Domicjan stał się bardzo podejrzliwy. Postanowił pozbyć się przeciwników politycznych. Wielu zabił. Mniej groźnych wykastrował lub obciął ręce.
W roku 92 n.e. cesarz przeprowadził wyprawę przeciwko Jazygom, Kwadom i Markomanom. Przeprowadził reformy w administracji państwa, na wysokie stanowiska w kancelariach cesarskich powołując zamiast wyzwoleńców ekwitów, do pobierania podatków wyznaczył państwową służbę z prokuratorami do ich pilnowania (zakończył działalność prywatnych spółek publikanów pobierających podatki). Wyższe stanowiska w armii powierzał również ekwitom, pomijając senatorów. Dokończył budowę Koloseum. Budował nowe świątynie. Wyremontował Kapitol. Odbudował Cyrk Wielki. Znany był Domicjan z zamiłowania do igrzysk. Za jego czasów bardzo się one rozpowszechniły. Przybywało amfiteatrów. Prócz dotychczasowych walk gladiatorów i zabijania dzikich zwierząt, odbywały się bitwy morskie i walki gladiatorek.
Obniżył cenę niewolników. Podwyższył wynagrodzenie żołnierzy. Jednak pamiętając bunt Antoniusza zabronił obozowania razem dwóch legionów. Zabronił kastrowania mężczyzn. Sądy za panowania Domicjana lepiej funkcjonowały, ale dawały surowsze wyroki. Przez nakładanie kar na fałszywych oskarżycieli znacznie zmniejszyła się liczba donosów.
Kiedy w 88 roku n.e. Domicjan wreszcie uporał się z Decebalem, zachowanie władcy uległo zmianie. Historycy rzymscy twierdzą, że ten sukces bardzo go zmienił. Ponoć wprowadził wtedy rządy terroru. Uważa się, że dążył on do wprowadzenia władzy absolutnej. Wznowił powinność donoszenia na obywateli będących zagrożeniem dla Rzymu. Postępowanie to znane było za czasów Tyberiusza. Swetoniusz w swoim dziele „Domicjan” pisze, że cesarz był niezwykłym obłudnikiem. Potrafił chwalić kogoś, kogo nazajutrz miał ukrzyżować. W 90 roku n.e. nakazał pogrzebanie żywcem głównej westalki Korneli. W latach 89 i 95 n.e. wypędzał filozofów z półwyspu Apenińskiego. Jego twarde rządy przyczyniały się jednak do rzetelnego ściągania podatków w prowincjach i utrzymania dyscypliny w armii.
Domicjan z czasem stał się bardzo podejrzliwy. Niemal zawsze towarzyszyła mu straż. Umieszczał w swoim pałacu wiele luster, aby mógł widzieć to co dzieje się za jego plecami. Jego podejrzenia był słuszne. Senatorowie nie byli mu przychylni, zresztą wielu współpracowników także. Wreszcie jego żona Domitia weszła w spisek z jego zaufanymi wyzwoleńcami i dwoma prefektami pretorianów.
Śmierć
Zginął dnia 18 września 96 roku n.e., kiedy to Domicjana zasztyletowano w jego pałacu. Lud ponoć przyjął to zabójstwo obojętnie, a armia z wielkim oburzeniem. Nic to jednak nie pomogło. Domicjan nie miał dzieci. A zresztą senatorowie mieli już kandydata na tron, którym miał zostać Nerwa.
Domicja Longina przeżyła swojego męża o 30 lat tytułując się jednak do końca Domitia Domitiani, czyli „Domicją, żoną Domicjana”.
