Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Demetriusz I Soter – rzymski zakładnik który marzył o odbudowie Imperium Seleucydów

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Moneta Demetriusza I Sotera
Moneta Demetriusza I Sotera | Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.

Demetriusz I Soter był władcą państwa Seleucydów od 162 do 150 roku p.n.e. Demetriusz dał się poznać jako ambitny i utalentowany przywódca, który jednak w obliczu postępującego rozpadu państwa, licznych wrogów oraz potęgi Rzymu nie był w stanie odnieść sukcesu w odbudowie dawnej chwały Imperium Seleucydów.

Upadek znaczenia państwa Seleukidów

Klęska Antiocha III (dziada Demetriusza) w wojnie seleukidzkiej, trwającej w latach 192-190 p.n.e., była de facto kresem świetności państwa Seleukidów. Rzymianie postawili bardzo ciężkie warunki pokojowe swoim rywalom. Władca dynastii Seleukidów zrezygnował z ziem w Azji Mniejszej powyżej gór Taurus, oddał swojego syna Antiocha IV jako zakładnika oraz zgodził się zapłacić kontrybucję w wysokości 15.000 talentów. Ponadto flota seleukidzka została zredukowana do paru okrętów, zakazano używania słoni bojowych oraz Seleukidzi nie mogli zawierać sojuszy i wydawać wojen. Postanowienia rozejmu zostały zapisane ostatecznie w traktacie pokojowym w 188 roku p.n.e. w Apamei, a Republika Rzymska uzyskała bardzo silną pozycję we wschodnim obszarze Morza Śródziemnego.

Po śmierci Antiocha III w 187 roku p.n.e., władzę przejął jego syn Seleukos IV Filopator, który zmuszany był żyć w zgodzie z Rzymem oraz spłacić olbrzymią kontrybucję. W pewnym momencie Seleukos wszedł jednak w konflikt z Pergamonem, sojusznikiem Rzymu, co nie spodobało się Senatowi. Seleukos został zmuszony wysłać w formie zakładnika do Rzymu swojego syna Demetriusza w roku 175 p.n.e., a w zamian zezwolono na powrót Antiochowi IV. W tym samym roku na dworze Seleucydów doszło do zamachu i Seleukos został zabity; władzę jednak przejął dopiero co wypuszczony z Rzymu Antioch IV Epifanes.

Demetriusz zakładnikiem w Rzymie

Kiedy Demetriusz został wysłany do Rzymu miał około 12 lat. Rzymianie praktykowali branie chłopców z zagranicznych elit jako zakładników, gdyż w ten sposób mogli odpowiednio ukształtować umysły chłopców i ich uległe nastawienie do Rzymu, a potem zainstalować na tronie przyjaznego sobie władcę. Demetriusz, podobnie jak inni zagraniczni młodzi zakładnicy, wychowywany był właśnie w duchu przyjaźni z Rzymem.

Polibiusz wyraźnie stwierdza, że istniało przekonanie, że Demetriusz powinien być zakładnikiem, kiedy jego ojciec był u władzy; jednak z jego śmiercią w 175 roku p.n.e. Demetriusz powinien zostać wypuszczony. Chłopiec jednak był zbyt młody i nieświadomy przysługujących mu praw, w związku z czym nawet nie starał się o wolność.

Nieoczekiwanie w roku 164 p.n.e. Antioch IV zginął w czasie wyprawy wojennej przeciwko Partom i Baktrom, a miejsce na tronie zajął jego syn Antioch V, który w tym czasie miał zaledwie 9 lat. Demetriusz mający już 22 lata domagał się swoich praw do tronu, gdyż po śmierci swojego ojca w 175 roku p.n.e. to jemu należał się tron Seleucydów. Demetriusz miał wygłosić mowę, w której argumentował że Rzym jest dla niego zarówno ojczyzną, jak i opiekunem, a wśród synów senatorów ma wielu przyjaciół. Słowa Demetriusza nie zrobiły jednak wrażenia na Senacie, który odrzucił prośbę. Jak zaznacza Polibiusz, Rzymowi na rękę było państwo rządzone przez dziecko, a nie ambitnego mężczyznę.

Dodatkowo, aby kontrolować sytuację w Syrii, wysłano tam nowo mianowanych legatów Gnejusza Oktawiusza, Spuriusza Lukrecjusza i Lucjusza Aureliusza, aby kontrolowali rządy młodego Antiocha V. Emisariusze Rzymu domagali się spalenia przycumowanych seleukidzkich okrętów wojennych oraz okaleczenia słoni bojowych, co jak twierdzili wynikało z traktatu w Apamei. Żądania te spotkały się jednak z olbrzymim sprzeciwem ludu w Antiochii, który zabił Oktawiusza. Była to duża rysa na stosunkach rzymsko-seleukidzkich, a na domiar wszystkiego pojawiać się zaczęły oskarżenia o udział w tym wydarzeniu Antiocha V;  zaprzeczał temu z całą stanowczością jednak doradca króla – Lizjasz.

Ucieczka Demetriusza z Rzymu

Nową sytuację postanowił wykorzystał Demetriusz. Wpierw udać się miał do swojego przyjaciela Polibiusza po poradę. Polibiusz podobnie jak Demetriusz dostał się do Rzymu jako zakładnik. Podczas bitwy pod Pydną w 168 roku p.n.e. (III wojna macedońska – 171-168 p.n.e.), w której Emiliusz Paulus rozbił w proch i pył falangę macedońską, Polibiusz dostał się do niewoli. Jego pochodzenie oraz (być może) to że na polu bitwy wykazał się dużymi umiejętnościami (za co pochwalili go Rzymianie) spowodowało, że został odstawiony do Italii w 167 roku p.n.e., razem z tysiącem innych szlachetnie urodzonych Achajczyków. Polibiusz ze względu na wysoką kulturę osobistą, dostał się pod protekcję konsula Emiliusza Paulusa, który był miłośnikiem kultury greckiej.

Demetriusz podpytał Polibiusza czy powinien jeszcze raz wystąpić przed Senatem z prośbą o zwolnienie go z Rzymu. Grecki historyk jednak przekazał mu, że człowiek nie potyka się dwa razy o ten sam kamień, i że powinien uwierzyć w siebie oraz dowieść, że zasługuje na tron. Demetriusz skonsultował się jednak dodatkowo z innym swoim przyjacielem Apolloniuszem, który doradził ponowne podpytanie Senatu, gdyż nie może już uchodzić za zakładnika, kiedy na tronie siedzi jego kuzyn. Demetriusz zdecydował się ponownie skierować prośbę do Senatu, jednak ponownie spotkał się z odmową.

Demetriusz zdecydował się pójść za radą Polibiusza i spróbować swojego szczęścia. Utwierdził go w tym przekonaniu adoptowany ojciec Diodor, który uważał, że jest to dobry moment dla Demetriusza, gdyż od kiedy zamordowano Oktawiusza, w państwie seleukidzkim zapanował chaos, a ludzie są nieufni wobec Antiocha V i jego doradcy.

Demetriusz podjął decyzję o ucieczce i poprosił o pomoc Polibiusza. Ten zapoznał Demetriusza ze swoim przyjacielem Menyllusem z Alabandy, który wynajął statek u ujścia Tybru i zapewnił mu transport do Tyru. Finalnie udało się Demetriuszowi dotrzeć do Antiochii, gdzie też uzyskał realne poparcie arystokracji. W roku 162 p.n.e. Demetriusz objął tron seleukidzki, a kuzyna i jego doradcę zabił.

Smutne rządy i koniec

Demetriusz marzący o odzyskaniu dawnej chwały Imperium mierzyć się musiał jednak z dużymi problemami; w Judei wybuchały bunty, a państwa ościenne: Kapadocja, Pergamon i Egipt miały wspólną politykę co do Seleukidów – zależało im na słabej władzy centralnej. W tym celu wszystkie trzy państwa poparły prawa do tronu Aleksandra Balasa, który miał być rzekomym synem Antiocha IV. Człowiek ten otrzymał także poparcie Rzymu, co dowodzi w jak beznadziejnej sytuacji był ambitny Demetriusz. Jedyne co mu pozostało to walka do końca oraz odesłanie swoich potomków: Antiocha VII oraz Demetriusza II na zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej, do Knidos. Przeciwko Demetriuszowi wystąpili ponownie Żydzi oraz Antiochia, a on sam poległ finalnie w walce.

Źródła wykorzystane
  • Appian z Aleksandrii, Historia rzymska
  • Polibiusz, Dzieje rzymskie

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów