Lapis Niger jest to najstarszy (prawdopodobnie z około 500 roku p.n.e.) i przez długi czas najważniejszy dla Rzymian monument na Forum Romanum. Położony jest naprzeciw Kurii, niedaleko łuku Septymiusza, otoczony przez fragmenty muru, w pobliżu Rostra (Mównicy). Lapis Niger nie jest kamieniem lecz miejscem przykrytym płytami z czarnego (stąd nazwa „czarny kamień”) marmuru, gdzie według legendy został zabity lub wzięty do nieba Romulus. Monument ten nazywany jest w związku z tym także grobem Romulusa (lub Hostyliusza lub Faustulusa). Źródła starożytne wspominają też o istniejącym tu sanktuarium Wulkana (Vulcanal).
Wykopaliska odkryły pod nim pozostałości małego, otwartego miejsca kultu, wyposażonego w ołtarz, bazę dla posągu i kamienną tablicę z inskrypcją w archaicznej łacinie, napisaną bustrofedonem. Inskrypcja jest znacznie uszkodzona, ale prawdopodobnie zawiera klątwę, jaka groziła za sprofanowanie tego miejsca, a której podlegali nawet królowie. Tablicę wydatowano na środek okresu królewskiego (lata około 570-550 n.e.). i jest ona jedną z najwcześniejszych znanych inskrypcji łacińskich.
Budowa monumentu i sanktuarium mogła mieć miejsce za rządów Juliusza Cezara, w II połowie I wieku p.n.e. Wtedy też przebudowano Forum i Comitium (miejsce zgromadzenia ludowego). Budowa mogła także nastąpić za rządów Sulli, w czasie realizacji jednego z jego projektów wokół Curia Hostilia. W czasie rządów Cezara usunięto górną część budowli. Około 310 roku n.e. pozostała część napisu została ochroniona wspomnianą płytą z czarnego kamienia.
Znaczenie Lapis Niger nie jest do końca jasne i wciąż jest dużą tajemnicą. Nawet późni Rzymianie uważali tą budowlę za tajemnicze miejsce. Lapis Niger uważano za miejsce ogromnej świętości i odnoszono się do niego z szacunkiem.
Wspomniany napis dotyczy albo króla (rex) albo rex sacrorum, czyli wczesno-republikańskiego wysokiego przedstawiciela religijnego. W pewnym momencie Rzymianie zapomnieli tak naprawdę o oryginalnym znaczeniu sanktuarium. Doprowadziło to do kilku sprzecznych opowieści o jego pochodzeniu. Rzymianie wierzyli na przykład, że Lapis Niger jest miejscem, gdzie pochowano Romulusa, a dokładniej rzecz ujmując gdzie został zamordowany przez Senat. W tym miejscu ma się także znajdywać grób Hostusa Hostyliusza (pradziada króla Tullusa Hostyliusza) lub grób Faustulusa, przybranego ojca Romulusa, który poległ w bitwie.
Najwcześniejsze zapisy rzymskie, odnoszące się do tego miejsca, wskazują że miejsce to było suggestum (tutaj pierwsi królowie zwracali się do tłumu i Senatu).
