Rozdziały
Łuk triumfalny w rzymskiej kolonii Pietas Julia został ufundowany przez Salvię Postuma Sergię, która wystawiła go dla uczczenia trzech mężczyzn z rodu Sergiuszy – swojego męża Lucjusza Sergiusza Lepidusa, jego ojca Lucjusza Sergiusza i wuja Gnejusza Sergiusza.
Sergiusze
Z rodu Sergiuszy wywodziło się wielu znaczących urzędników tej rzymskiej prowincji. Co więcej, wpływy w niej utrzymywali przez stulecia. O majątku i znaczeniu rodziny wymownie świadczy właśnie zachowany do dnia dzisiejszego łuk triumfalny w chorwackiej Puli – dowód potęgi rodziny.
Lucjusz Sergiusz Lepidus
Mąż Salvii Postumy Sergii – Lucjusz Sergiusz Lepidus był najpewniej najbardziej znaczącym z Sergiuszy swoich czasów. W randze trybuna służył w XXIX Legionie, powołanym przez Triumwirów w 49 r. i rozwiązanym w 27 r. p.n.e. Wraz z legionem Lucjusz Sergiusz Lepidus walczył w bitwie pod Akcjum i właśnie to zwycięstwo miał sławić wystawiony przez żonę pomnik.
Badacze nie są zgodni w datowaniu zabytku – wskazuje się daty 29-27 p.n.e. oraz 20 – 10 p.n.e. i ta druga data wydaje się bliższa prawdy, gdyż wiadomo że monument wybudowano już po śmierci wszystkich trzech bohaterów.
Łuk
Łuk Sergiuszy został wybudowany przy bramie umiejscowionej w systemie murów miejskich rzymskiej Pietas Julia. Dzięki wspaniałym zdobieniom monumentu brama ta zyskała miano Porta Aurea (Złota Brama). Mury miejskie rozebrano w XIX wieku, aby zyskać przestrzeń dla rozwijającego się centrum miasta, łuk na szczęście oszczędzono. Jest obecnie prawdopodobnie najstarszym zachowanym łukiem triumfalnym.
Zarówno przednia jak i tylna ściana łuku zostały ozdobione czterema kolumnami w porządku korynckim. Bogatsze zdobienia posiada jednak strona zachodnia, skierowana ku miastu. Przejście pod łukiem ozdobiono reliefami przedstawiającymi motyw winorośli oraz pnącz akantu zamieszkałych przez ptactwo, a także małe stworzenia. Strop przejścia zdobi orzeł chwytający w szpony węża oraz morskie stworzenia i sfinksy.
Attyka została ozdobiona posągami trzech Sergiuszy (pozostały po nich tylko bazy) – w centrum stał Lucjusz Sergiusz Lepidus, zaś po jego bokach ojciec Lucjusz Sergiusz i wuj Gnejusz Sergiusz. W kamieniu wykuto inskrypcje, przybliżające osiągnięcia bohaterów oraz piastowane przez nich urzędy.
Monument przez wieku budził fascynację artystów, w tym samego mistrza Michała Anioła.
