W hiszpańskiej prowincji Leon, 20 km od Ponferrady znajduje się Las Medulas, rzymska kopania złota. Zanim wydobycie rozpoczęli Rzymianie, miejscowe plemiona celtyberów pozyskiwały złoty pył z rzek. O tym, że znajduje się tutaj ten cenny kruszec pisał już w I wieku p.n.e. Posejdonios z Rodos, nauczyciel Cycerona.
Pochodzenie nazwy Las Medulas jest dyskusyjne. Wielu badaczy przypuszcza, że wzięła się ona od góry Mons Medulius, przy której miała miejsce bitwa z Kantabrami i Asturami w 22 roku przed Chrystusem ale nie możemy stwierdzić nic pewnego.
Kopalnia rozpoczęła swe działanie od rządów Oktawiana Augusta, około 25 roku p.n.e. i używana była do początków III wieku n.e. Naszym głównym źródłem pisanym jest Pliniusz Starszy, w latach 72-74 n.e. będący prokuratorem w hiszpańskiej prowincji Tarraconiensis. Do wydobycia złota stosowano technikę, którą nazwał Ruina Montium.
Przez długie miesiące niewolnicy, rzymscy więźniowie i robotnicy z podbitego plemienia Asturów (których ogólną liczbę Pliniusz określa na 60 tysięcy, w rzeczywistości bardziej prawdopodobne są szacunki 10 tysięcy) kuli rozchodzące się od góry tunele w skałach. Ze względu na warunki pracy ich śmiertelność była wysoka.
Z drugiej strony trwały prace nad kanałami mającymi dostarczać wodę. W wielu miejscach drążono skałę dbając o kąt nachylenia dzięki przyrządowi chorobates, wyposażonemu w poziomicę, dzięki czemu można było prowadzić niwelację. Poza tymi tunelami wodę sprowadzało 7 akweduktów, których łączna długość szacowana jest na około 300 kilometrów. Spadek w nich wynosił od 0, 6 do 1 %. Były głębokie na 90 centymetrów, szerokie na 1.28 cm, a na zakrętach 1.60 cm. Stworzono też sztuczne zbiorniki na wodę dla zwiększenia ciśnienia i oddziaływania wody na skałę. Cały system pozwalał rocznie wykorzystać ok. 16 mln m3 wody. Co dawało 190 tys. m3 na dobę. Budowa tej sieci była najdroższą częścią przedsięwzięcia.
Woda doprowadzona do przygotowanych tuneli wymywała skałę i osłabiała ją, a gdy zgromadziła się jej odpowiednia ilość, pod wpływem ciężaru bok góry zapadał się.
Następnie ponownie wykorzystywano wodę. Urobek przepłukiwano kanałami wyłożonymi łodygami, gałązkami m.in wrzosu i krzewami rozmarynu, który wychwytywały ziarenka, łuski i złoty pył. Krzewy następnie spalano i z popiołów odzyskiwano złoto.
Początek wydobycia w Las Medulas zbiegł się w czasie reformy monetarnej Oktawiana Augusta, który na stałe wprowadził złotego aureusa o wadze 7, 79 g do systemu monetarnego. Aureus wcześniej pojawiał się bity przez Sullę, Pompejusza i Cezara. Moneta ta funkcjonowała do czasów Konstantyna Wielkiego, który w 309 r. n.e. zastąpił ją solidem o wadze 3, 89 g. Duży dopływ kruszcu pozwolił na stała emisję tych złotych monet.
W ciągu dwóch i pół wieku funkcjonowania kopalni (I wiek p.n.e. – początek III w. n.e.) wydobyto około 5 mln funtów rzymskich złota, co daje około 1600 ton. Roczne wydobycie szacowane jest na 6.5 tony. Z tony urobku można było uzyskać 3 gramy cennego kruszcu. Z biegiem czasu wydobycie stawało się nieopłacalne. Ilości złota zmniejszały się, a jego ceny obniżyły się. Doprowadziło to do zamknięcia kopalni.
Pliniusz Starszy opisując Las Medulas uznał, że dokonania ludzi przewyższyły dzieło Gigantów i że da się łatwiej uzyskać purpurę i perły z dna morza niż złoto z tych gór.
