Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

O antycznych żarłokach

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rzymska mozaika ukazująca ucztę
Rzymska mozaika ukazująca ucztę

Grecy nauczyli Rzymian nie tylko filozofii, ale także biesiadowania. Greckie sympozjony były naśladowane przez rzymskie elity, a stoły wprost uginały się pod potrawami, których przepych możemy poznać choćby dzięki zachowanej książce kucharskiej Apicjusza.

Jednak pod terminem polyfagus („żarłok”) nie odnajdujemy po prostu ludzi zajadających się potrawkami z mięsa słonia, czy innymi wysublimowanym potrawami.

Flagowe brewiarium (termin powstały od słowa łacińskiego „brevis” znaczącego „krótki”, którym oznacza się dzieła będące częstokroć wyłącznie listami królów z krótkim komentarzem) z poł. IV w. n. e., znane w nauce pod nazwą Chronica Urbis Romae, obok informacji o katastrofie amfiteatru, w której zginęło 201 ludzi za Tyberiusza, czy wybudowaniu wielu świątyń za Domicjana, zawiera przepastne listy zjedzonych przez żarłoków potraw. A zjedli co nie miara.

Z Kroniki dowiadujemy się, że za panowania Nerona żył żarłok o imieniu Arpokras, który zjadł:  upieczonego dzika, żywą kurę z piórami, 100 jaj, 100 małży, gwoździe szewskie, potłuczone szklane naczynia, młode pędy z gałązki palmowej, 4 płótna, ssące prosię, wiązkę siana i – o dziwo – wciąż był głodny.

Ów żarłok musiał się szczególnie zapisać w pamięci ludzi, gdyż wydaje się, że o tym samym głodomorze pisał również Swetoniusz, który wspomniał, iż Neron pod wrażeniem pewnego żarłoka jedzącego surowe mięso i w ogóle wszystko co mu zostało podane, chciał mu rzucić żywych ludzi na pożarcie (Swetoniusz, Żywot Nerona, rozdział 37). Z kolei za Aleksandra Sewera, według owej Kroniki, żył wciąż niesyty żarłok, który zjadł: skrzynkę sałaty, naczynie sardonowe (do przechowywania ryb), 10 tuńczyków, 70 melonów, pędy z gałązki palmowej, 4 serwety, skrzynkę, oset z kolcami i wypił dużo wina greckiego, następnie poszedł do świątynię Jasury, wypił cały kocioł i widać było, że nadal jest głodny.

Lecz nie tylko brewiaria, ale i dzieła dotyczące wykwintnych uczt zawierają ekstremalne opisy wielkiego żarcia. Atenajos w swojej Uczcie, przepastnym dziele szeroko traktującym właśnie o biesiadzie i często poruszanych tam tematach, zawarł informacje o królu lidyjskim Kamblesie, który będąc bardzo głodny pokroił i zjadł swoją żonę (Atenajos, Uczta, ksiega 10, rozdział 8). Wiele biografii, w tym m. in. Plutarcha, obok bitew czy wielkich politycznych intryg zaglądają za kulisy królewskiej kuchni i tamtejszych obyczajów. Plutarch pisząc o zepsuciu grupy dwunastu osób na którą składał się m. in. Antoniusz i Kleopatra, wspomniał o ciągle przygotowywanych dla nich potrawach, które aby zachować świeżość bezustannie wyrzucano i robiono na nowo, wśród których było m. in. osiem pieczonych dzików (Plutarch, Antoniusz, rozdział 28). Przysłowiowym żarłokiem był jednak Witeliusz, jeden z panujących w tzw. roku czterech cesarzy (69 r. n. e.). Jego tusza wzbudzała pogardę u ówczesnych ludzi, toteż w momencie w którym ciągnięto go na śmierć ludzie wyśmiewali jego wiecznie purpurową z opilstwa twarz i wielki brzuch, obrzucając go gnojem (Swetoniusz, Żywot Witeliusz, rozdział 17).

Starożytni pogardzali osobami otyłymi, a to ze względu na nieumiarkowanie, które było postrzegane jako jedno z ważniejszych ludzkich wad, do tego często występujących wśród ówczesnych elit. Nie zmienia to faktu, że zjedzenie przepastnych ilości pożywienia mogło wzbudzać podziw i stać się powtarzaną ciekawostką, dzięki czemu do dzisiaj możemy o nich czytać.

Autor: Joanna Cel
Źródła wykorzystane
  • Atenajos, Uczta mędrców, tł. K. Bartol, J. Danielewicz, Poznań 2010.
  • Chronica Urbis Romae, [w:] Imperium Romanum. Władza, propaganda, konflikty ideologiczne. Wybór źródeł, red. K. Stebnicka, P. Janiszewski, Warszawa 2003.
  • Swetoniusz, Żywoty Cezarów, tł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa 1987.

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów