Kaligula jest szczególnie ważnym władcą dla badań nad opisami wyglądu cesarzy w pracach Swetoniusza, gdyż jego ciało miało dobitnie odzwierciedlać naturę cesarza. Cechy usposobienia władcy (np. lubieżność i szaleństwo) miały być nie tylko uwidocznione poprzez konkretne wydarzenia z jego życia, ale i przejawiać się w jego wyglądzie (Swet. Kal. 50.1-3).
W pracach traktujących o rządach Kaliguli można znaleźć informacje o szaleństwie władcy (np. Filon, Poselstwo do Gajusza Rozdział 2.14, 3.15). Już w czasach młodości cesarz miał przejawiać naganne zachowania (Swetoniusz, Kaligula 11), które pogarszało się wraz z wiekiem. Dużą część biografii autorstwa Swetoniusza wypełniają właśnie barwne opisy ekscesów rzekomo chorego psychicznie władcy.
Wprowadzeniem do narracji o złych czynach Kaliguli jest zdanie samego Swetoniusza, że po wstępnych rozdziałach o rządach cesarza teraz pragnie opowiedzieć czytelnikom o potworze (Swet. Kal. 22.1). Sam Kaligula dał się poznać nie tylko najbliższemu gronu, ale i reszcie obywateli, jako niezwykle ostry władca (np. Kasjusz Dion LIX 3.3-4.1). W imię rozrywki miał nie wahać się zmuszać do walk gladiatorów rzymskich notabli, a ich śmierci przyglądał się z lubością (np. Seneka, O dobrodziejstwach IV 31.1-5). Miał uśmiercać majętnych obywateli w celu uzyskania pieniędzy na grę w kości, w którą nie szło mu zbyt dobrze (Kas. Dion, LIX 22.3-4). Kaligula był dla autorów uosobieniem okrutnego i bezwzględnego tyrana, mordującego w imię swego widzimisię (np. Seneka, O gniewie III 19.1). Miał być nie tylko okrutny, ale i lubieżny, nie wahając się przed obcowaniem seksualnym z własnymi siostrami, także na oczach gości swoich suto zaprawianych bankietów (Swet. Kal. 24.1). Cesarz miał nie panować nad gniewem (Filon Przeciwko Flakusowi 180, Kas. Dion LIX 13.3-7), przez co był traktowany jako niezrównoważony psychicznie. Żądał dla siebie iście boskiej czci, co było traktowane przez ówczesnych mieszkańców Imperium jako objaw jego megalomanii (np. Swet. Kal. 22.2-4). Jego szaleństwo miało przejawiać się nie tylko w czynach, ale być widocznym także na ciele monarchy. Kaligula jest szczególnie ważnym władcą dla badań nad opisami wyglądu cesarzy w pracach Swetoniusza, gdyż jego ciało miało dobitnie odzwierciedlać jego naturę. Cechy usposobienia władcy (np. lubieżność i szaleństwo) miały być nie tylko uwidocznione poprzez konkretne wydarzenia z jego życia, ale i przejawiać się w jego wyglądzie (Swet. Kal. 50.1-3)1:
[1] Wzrost miał wysoki, cerę bardzo bladą, proporcje ciała niewłaściwe: nadmiernie cienką szyję i golenie, oczy i skronie wpadnięte, czoło szerokie i posępne, włosy rzadkie z łysiną pośrodku, poza tym na całym ciele porośnięty włosem. Dlatego gdy ktoś spojrzał na przechodzącego cesarza z góry lub w ogóle z jakiejkolwiek przyczyny wymienił wyraz „koza”, uchodziło to już za sprawę gardłową i powodowało zgubę. Twarzy z natury odrażającej i szpetnej naumyślnie jeszcze dzikszy nadawał wyraz, układając przed zwierciadłem we wszelkie grymasy budzące grozę i obawę. [2] Nie był zdrowy ani fizycznie, ani umysłowo. W dzieciństwie dręczyła go epilepsja. W młodości na ogół wytrzymały był na trudy. Jednak czasem pod wpływem nagłej słabości z trudem mógł chodzić, stać, zebrać się w sobie i przetrwać ten stan. Brak równowagi umysłowej sam odczuwał i często zamyślał oddalić się w ustronne miejsce, aby leczyć schorzały mózg. Podobno żona Cezonia napoiła go jakimś lekiem miłosnym i ten środek spowodował u niego szaleństwo. [3] Szczególnie cierpiał na bezsenność. Nie sypiał w nocy więcej niż trzy godziny. Nawet wówczas nie zażywał spokojnego odpoczynku, lecz zakłócały mu sen dziwne widziadła, jak dla przykładu: oto między innymi raz mu się wydało, że widzi morze w postaci ludzkiej i rozmawia z nim. Znudzony czuwaniem i leżeniem, to przez większą część nocy przesiadywał na łóżku, to błąkał się po długich portykach, bezustannie wzywając i oczekując świtu.
Wygląd Kaliguli opisany przez Swetoniusza był dla wielu naukowców kolejnym dowodem na zaburzenia psychiczne cesarza, stanowiąc – w ich interpretacjach – zbiór rzetelnych informacji o zmianach jakie dokonała choroba na ciele władcy. Przez dekady m. in. na podstawie twarzy podejmowano próbę zdiagnozowania choroby Kaliguli, dochodząc do wielu sprzecznych wniosków2. Oczywiście, takie dywagacje są bezpodstawne. Opis wyglądu Kaliguli został stworzony z wyobrażeń, które w antyku kojarzono z szaleństwem3. Swetoniusz w opisie wyglądu Kaliguli w sposób metaforyczny zobrazował naturę władcy. Czyny Kaliguli – jak to wyraził Ch. Roning – wymagały interpretacji, przez co informacje autorów o chorobie są próbą wytłumaczenia nieracjonalnych zachowań władcy4. Opis ciała Kaliguli to nic innego jak wizualizacja osoby chorej psychicznie przez pryzmat stereotypów istniejących w antyku na ten temat. Czytając opis ciała Kaliguli u Swetoniusza mierzymy się z atakiem na znienawidzonego władcę, którego starano się na wszelki sposób zniesławić. Władca ogłaszający się za życia bogiem5 został przez autorów oceniony surowo, a jednym ze sposobów na oczernienie władcy były dywagacje na temat jego szaleństwa wypisanego na twarzy.
