„Ostatni Rzymianin” jest to potoczny termin stosowany w publicystyce historycznej na określenie postaci, która uważana jest za ostatniego reprezentanta kultury antycznej i starorzymskich cnót w obliczu końca epoki i postępującej barbaryzacji. Określenie pochodzi z dzieła Cremutiusa Cordiusa, rzymskiego historyka, który będąc piewcą systemu republikańskiego nazwał „ostatnimi Rzymianami” (ultimus Romanorum) Marka Brutusa i Kasjusza – zabójców Juliusza Cezara.
„Ostatnim Rzymianinem” nazywano m.in.: Aecjusza (390-454 n.e.), Majoriana (420-461 n.e.), Ambrosiusa Aurelianusa (połowa V wieku), Syagriusza, a także postacie świata bizantyjskiego.
