Pilum był to oszczep legionistów służący do miotania na odległość przed starciem. Tarcza przeciwnika nie stanowiła dla dobrze wyszkolonego legionisty poważnej przeszkody.
Oszczep przebijał ją, jak też człowieka kryjącego się za nią. Dochodziło też do tego, że w wyjątkowych przypadkach jeden oszczep przeszywał, z uwagi na bardzo długi grot, wojownika i jego towarzysza stojącego tuż za nim. Nawet jeżeli pilum zatrzymało się w tarczy nie czyniąc szkody przeciwnikowi, to obciążało jego tarczę, czyniąc ją bezużyteczną.
Wyjątkowość pilum tkwiła w sposobie łączenia części metalowej i drewnianej. Żeleźce mocowano za pomocą tulei lub wbijanego sztyftu, który podczas uderzenia pękał, uniemożliwiając powtórne użycie pilum przez wroga. Ponadto po trafieniu w cel (np. w tarczę), długa szyjka oszczepu łatwo się wyginała lub łamała, krępując ruchy lub zmuszając wroga do odrzucenia tarczy.
