Książka „Gladiators: Fighting to the Death in Ancient Rome” autorstwa M. C. Bishopa to pozycja opowiadająca o jednej z najbardziej popularnych i charakterystycznych rozrywek w starożytnym Rzymie – walkach gladiatorów. Książka wydana została przez wydawnictwo Casemate Publishers.
M. C. Bishop to archeolog oraz pisarz specjalizujący się zwłaszcza w tematyce wojennej antycznego Rzymu. W swoim dorobku ma już wiele publikacji skupiających się na wybranych aspektach sztuki wojennej w starożytności. Nie ukrywam, że z dużym zaciekawieniem podszedłem do książki tego samego autora opisującej tym razem „wojowników na arenie”.
Właściwa treść książki składa się z wstępu oraz sześciu rozdziałów i liczy łącznie ponad 150 stron. Wpierw jednak umieszczono chronologię z ważniejszymi wydarzeniami w historii Rzymu i zmaganiami gladiatorów oraz spis ważniejszych łacińskich wyrazów, które później autor wielokrotnie stosuje dla lepszego odwzorowania tamtych czasów. Na końcu książki znajdziemy spis ciekawych pozycji bibliograficznych, które autor wykorzystał przy pisaniu swojego dzieła oraz indeks wyrazów.
Przechodząc do treści, autor w sposób przemyślany podzielił opowieść o gladiatorach. Wpierw opisuje on początki narodzenia się tej rozrywki. Niewiele osób zapewne wie, ale rywalizacja na śmierć i życie między dwoma przeciwnikami nie jest wymysłem Rzymian, a raczej została przejęta od Etrusków, a dokładnie etruskiego obyczaju oddawania czci zmarłym poprzez walkę. W Rzymie walki gladiatorów, jako wydarzenie publiczne, pojawiły się po raz pierwszy prawdopodobnie w roku 264 p.n.e. Jednak co interesujące, po tragicznej klęsce pod Kannami w 216 roku p.n.e., pomimo olbrzymiego obciążenia państwa także zdecydowano się zorganizować walki gladiatorów, zapewne po to aby pozytywnie oddziaływać na opinię publiczną i nastawić Rzymian do dalszej walki z Kartagińczykami.
Autor w kolejnych rozdziałach skupia się na powstaniu całego biznesu związanego z organizowanymi ludi, walkami gladiatorów, ich szczytem popularności w czasie Cesarstwa. Poznajemy uzbrojenie, charakterystyczne style walki, typy wojowników, ich dietę, życie codzienne. W ostatnim rozdziale poznajemy prawdopodobne przyczyny upadku popularności walk gladiatorów: ciągły kryzys państwa, upadek finansowy, zmianę mody w społeczeństwie czy stopniową dominację chrześcijaństwa i jego wartości. Finalnie uznaje się rok 404 n.e. za moment, kiedy walki zostały oficjalnie zakazane, choć istnieją sugestie mówiące o końcu rywalizacji gladiatorów w około 440 roku n.e.
Przeczytawszy książkę mogę śmiało stwierdzić, że jest to bardzo przyjemna i wygodna lektura. Autor unikał zbędnego wchodzenia w szczegóły, a starał się ukazać jak najszerszy kontekst życia gladiatorów i rozrywki, bazując na licznych źródłach zamieszczonych w treści. Dodatkowo treść urozmaicona jest licznymi grafikami i zdjęciami ukazującymi areny, reliefy, mozaiki, które dodają kolorytu i „smaku” treści.
Jedynie co mi nie przypadło do gustu to zamieszczanie co jakiś czas w treści kolejnych typów gladiatorów z bardzo małą ilością informacji ujętych w schematyczny sposób. Moim zdaniem takie informacje ani nie wnoszą nic ciekawego, ani nie mówią za dużo czytelnikowi, jak mógł wyglądać gladiator. Zamiast tego można było stworzyć osobny rozdział ze spisem typów gladiatorów oraz ilustracją ukazującą potencjalny ich wygląd.
Podsumowując, książka jest jak najbardziej godna polecenia. Naturalnie nie możemy się spodziewać, że w nasze ręce trafi obszerna encyklopedia o gladiatorach; moim zdaniem jednak jest to książka skonstruowana w sposób przystępny, wygodny i łatwy do przeczytania. Autor bazuje w swoich przemyśleniach na różnych badaniach oraz źródłach historycznych, nie zagłębiając się jednocześnie zbyt przesadnie w szczegóły. Czytelnik otrzymuje wszystko co niezbędne, aby poznać w sposób przystępny świat antycznych wojowników.
