Rozdziały
Jako że do naszych czasów nie zachował się żaden regulamin wojskowy uwzględniający komendy rzymskie z okresu republiki lub cesarstwa, toteż większość komend jest zaadaptowana ze „Strategikonu”. Naukowcy podejrzewają, że autorem dzieła jest sam cesarz bizantyjski – Maurycjusz – i taki jest ogólny pogląd. Niektórzy jednak sądzą, że prawdziwym twórcą może być brat Piotr lub innych członek sztabu wojskowego Bizancjum.
„Strategikon” został napisany prostą greką w późnym VI wieku n.e. Dzieło podsumowuje reformy wojskowe wdrożone przez cesarza Maurycjusza. XII ksiąg opisuje różne aspekty taktyki armii bizantyjskiej z VI wieku n.e.: jazdę, piechotę, oblężenia, zaopatrzenie, marsze itd. Autor z pewnością znał dzieło Aelianusa Tacitusa (II wiek n.e.) – „Teoria taktyki” oraz „Strategikos” Onasandera (I wiek n.e.). Po przetłumaczeniu na łacinę, jest to najstarszy znany łaciński regulamin wojskowy.
Poniżej komendy wojskowe zgromadzone ze „Strategikonu”, w łacinie. Niektóre z tych komend z pewnością sięgają czasów rzymskich legionów i były w użyciu. Armia bizantyjska w dużym stopniu opierała się na wzorcach rzymskich – nie inaczej było z terminologią wojskową i komendami. Dlatego też śmiało możemy je rozpatrywać w przypadku Rzymian.
Komendy wojskowe
- ACIA IN ACIA – Kolumna w kolumnie
- ADIUTA DEUS – Panie, pomóż nam
- AD CONTO, CLINA – Front prawy
- AD DECARCHAS – Za Decarchas (oddział 10 ludzi)
- AD FULCON – Formuj Fulkon (formacja)
- AD LATUS STRINGE – Zamknij szeregi
- AD OCTO – Dla ośmiu z rzędu
- AD PENTARCHAS – Za Pentarchas (oddział 5 ludzi)
- AD SCUTO CLINA – Front lewy
- AMI FULCO – Kontynuuj w Fulkon (formacja)
- BANDO SEQUUTE – Podążaj za sztandarem
- BANDUM CAPTA – Obserwuj sztandar
- CEDE – Wstąp ponownie
- CLAUDIO – Stać
- CUM ORDINE SEQUE – Podążaj w dobrym porządku
- CURSU MINA! – Galop! Szarża!
- DEPONE (AU) DEXTRA – Skręt w prawo
- DEPONE (AU) SINISTRA – Skręt w lewo
- DEXTER – Prawo
- DIRIGE FRONTEM – Dostosuj przód
- EQUALITER AMBULA – Nacieraj równomiernie
- EXI – Wystąp z kolumny
- INTRA – Wstąp
- IPSO SEQUE CUM BANDO MILIX – Żołnierzu, podążaj za sztandarem z resztą swojego oddziału
- IPSUM SERVE ET TU BANDIFER – Ty także, chorąży, utrzymuj swoją pozycję
- JUNGE – Zamknij szeregi
- JUNGE FULCO – Spotkaj się w Fulkon (zamknij się w formacji Fulkon lub razem w Fulkon)
- LARGIA AD AMBAS PARTES – Rozwiń po obu stronach
- LARGIA AD DEXTRAM – Rozwiń po prawej
- LARGITER AMBULA – Nacieraj w otwartym porządku
- MANDATA CAPTATE – Słuchaj rozkazów
- MEDII PARTITIS AD DIFALANGIAM – Podziel na pół. Podwójna falanga
- MOVE – Naprzód
- MUTA LOCUM – Zmień pozycję
- NEMO ANTECEDAT BANDUM – Nikt nie naciera przed sztandarem
- NEMO DEMITTAT – Nie do tyłu
- NEMO DEMITTAT BANDUM ET INIMICOS SEQUE – Nikt nie opuszcza sztandaru ani nie podąża za wrogiem
- NON VOS TURBATIS – Nie twórz nieporządku
- ORDINEM SERVATE – Utrzymaj rozmieszczenie
- PARATI – Przygotuj się
- PERCUTE! – Szarża!
- PRIMI FERMI, SECUNDI AD DIFALANGIAM EXITE – Pierwsze linie zatrzymują się. Drugie formują podwójną falangę
- REDI – W tył zwrot
- REVERTE – Wróć
- SERVA MILIX ORDINEM POSITUM – Żołnierz utrzymuje przydzieloną pozycję
- SI VERO BANDUM DEMITTES EO MODO NON VERO VICES – Jeśli pozostawisz sztandar, nigdy nie wygrasz
- SIC VENIAS VERO AEQUALIS FACIES – Nacieraj równo z drugim w swoim rzędzie
- SILENTIUM – Cisza!
- SINISTER – Lewo
- SIVE PUGNAS SIVE SEQUES INIMICUM SIVE AEQUALIS FACIES, NON FORTE MINARE UT NE SPARGES TU SUUM ORDINEM – Kiedy walczysz, kiedy ścigasz wroga, kiedy trzymasz linię, nie szarżuj żywiołowo, aby nie złamać formacji
- STA – Postój
- SUSCIPE – Zwiad
- TALIS EST COMODUM MILES BARBATI – Więc działaj jak dzielny żołnierz
- TORNA MINA – Odwrócić się i szarża
- TRANSFORMA – Front w tył
- TRANSMUTA – Zmień pozycję
- UNDIQUE SERVATE – Front w kierunku dowolnej strony
