Rozdziały
Każda osoba interesująca się antykiem kojarzy z pewnością postać króla Judei, Heroda Wielkiego. Został on zapamiętany jako wielki budowniczy, filhellen, ale także jako okrutny despota i tyran. O wiele mniej mówi się jednak o jego potomku, postaci równie ciekawej, która wpłynęła na losy nie tylko Żydów i ich ojczyzny, ale także po części na losy całego Imperium Romanum. Postacią tą jest wnuk Heroda Wielkiego, król Herod Agryppa I.
Pochodzenie i dojście do władzy
Herod Agryppa I urodził się ok. 10 roku p.n.e., był synem Arystobula i Bereniki. Wywodził się z królewskiego rodu—jego dziadkiem (ojcem Arystobula) był Herod Wielki. Właściwie jako obywatel rzymski nazywał się Marek Juliusz Agryppa (na cześć przyjaciela Augusta, Marka Wipsaniusza Agryppy), z kolei używane w kontekście tej postaci imię Herod odnosi się do jego pochodzenia z żydowskiej dynastii królewskiej. W dziełach Józefa Flawiusza najczęściej jest określany jako Agryppa, Dzieje Apostolskie zaś nazywają go Herodem Agryppą lub po prostu Herodem.
Agryppa wychowywał się bez ojca, gdyż ten w wyniku oskarżenia o spiskowanie przeciw Herodowi Wielkiemu, został zamordowany w 7 roku p.n.e. W wieku kilku lat Agryppa wraz z matką i rodzeństwem zamieszkał w Rzymie. Obracał się w gronie osób blisko związanych z panującym wówczas Augustem. Przyjaciółką jego matki była Antonia – córka Marka Antoniusza i siostry cesarza Oktawii. Sam Agryppa zaprzyjaźnił się natomiast z synem Tyberiusza, Druzusem, zwanym Druzusem Młodszym.
Po śmierci Augusta w 14 roku n.e., Druzus jako syn panującego cesarza, stał się oczywistym następcą tronu, co tylko umocniło pozycję jego przyjaciela Agryppy na dworze. Sytuacja zmieniła się jednak w 23 roku n.e., kiedy to Druzus zmarł. Agryppa w tym samym roku opuścił Rzym i udał się na wschód. Królestwo jego dziadka zostało w 4 roku p.n.e. podzielone na 3 części, w każdej z nich panował jeden z synów Heroda: Archelaos przyjął tytuł etnarchy i władał Judeą, Samarią i Idumeą; Filip został tetrarchą Galaunitydy, Trachonitydy, Paneas i Banatei; Antypas otrzymał z kolei Pereę i Galileę. W 6 roku n.e. Archelaos został pozbawiony władzy, a jego domenę przekształcono w prowincję rzymską. W związku z tym w czasie pobytu Agryppy na wschodzie władzę na ziemiach dawnego królestwa Heroda Wielkiego sprawowało już tylko dwóch jego wujów.
W czasie swojej podróży Herod Agryppa prowadził dość wystawne życie, a nie mając wystarczających środków był zmuszony zaciągnąć na siebie długi m.in u brata Filona z Aleksandrii, Aleksandra. W 36 roku n.e. Agryppa wrócił do Italii. Dzięki pomocy przyjaciółki jego matki, Antonii, udało mu się spłacić zaciągnięte na wschodzie długi. Podstarzały już wówczas cesarz Tyberiusz, powierzył Agryppie opiekę nad jednym z następców cesarza, synem Druzusa Młodszego, Tyberiuszem Gemellusem. Drugim, starszym od Gemellusa, pretendentem do tronu był Gajusz, syn Germanika, który przeszedł do historii jako Kaligula. Agryppa dość szybko zaprzyjaźnił się z Gajuszem, a chcąc jak najmocniej wkraść się łaski następcy cesarza przyznał, iż liczy, że ten wkrótce zajmie miejsce Tyberiusza. Słowa te usłyszał jeden z wyzwoleńców Agryppy, który doniósł na Heroda cesarzowi. Agryppa został zamknięty w areszcie. W czasie swojego pobytu w więzieniu cieszył się jednak szczególnymi przywilejami: mógł być odwiedzany, dobrze jadał, codziennie mógł brać kąpiel. Te specjalne względy jakimi został obdarzony wynikały z jego przyjaźni z Gajuszem. Trzymający pieczę nad Agryppą pretorianie, zdając sobie sprawę, że już niedługo to właśnie jego przyjaciel zasiądzie na tronie cesarskim, nie chcieli urazić Heroda.
Gdy w 37 roku n.e. Gajusz wstąpił na tron, Agryppa został uwolniony. Cesarz ofiarował swojemu przyjacielowi tytuł królewski i powierzył mu we władanie ziemie, którymi do swojej śmierci w 34 roku n.e. zarządzał jego wuj Filip. Gajusz miał także podarować Agryppie złoty łańcuch, który król ofiarował później świątyni Jerozolimskiej. Herod w czasie panowania Kaliguli udał się do swojego królestwa tylko raz, w 38 roku n.e. W 39 roku n.e. władztwo Agryppy zostało powiększone o ziemie tetrarchii Heroda Antypasa, którego cezar skazał na wygnanie do Hiszpanii. Agryppa w 40 roku n.e. zaskarbił sobie wdzięczność swoich żydowskich poddanych. Kaligula bowiem wtedy właśnie rozkazał aby w świątyni Jerozolimskiej stanął jego posąg. Było to oczywiście całkowicie sprzeczne z zasadami religii mojżeszowej. Dzięki prośbom i argumentacji Agryppy cesarz porzucił swój pomysł.
Coraz większy despotyzm i tyrania Kaliguli doprowadziły do spisku i zamordowania princepsa w styczniu 41 roku n.e. Pretorianie, obwołali nowym cesarzem Klaudiusza, brata Germanika, dotychczas spychanego na margines życia publicznego, z kolei senat obradujący w tym samym czasie na Kapitolu debatował nad powrotem do republikańskiej formy rządów i nie powoływaniem nowego princepsa. Posłem między między senatorami a Klaudiuszem wg. Józefa Flawiusza był właśnie Agryppa, jego działanie miało doprowadzić do uznania przez senatorów władzy nowego cezara i do bezkrwawego zakończenia potencjalnego konfliktu. Nagroda jaka spotkała Agryppę z rąk nowego władcy była ogromna: jego królestwo powiększono o Judeę i Samarię, co za tym idzie monarchia zarządzana przez żydowskiego króla wróciła do rozmiarów jakie osiągnęła za panowania Heroda Wielkiego. Agryppa otrzymał także ornamenta consularia, czyli nagrodę w postaci insygniów konsularnych.
Nowy układ między władcą Judei a Rzymem został oficjalnie ogłoszony na Forum. Nagrody jakie otrzymał Herod Agryppa mogą stanowić przesłankę do przyjęcia obrazu zasług Agryppy – posła między Klaudiuszem a senatem, wykreowanego na kartach Wojny Żydowskiej Józefa Flawiusza. Król udał się w roku 41 n.e. do Jerozolimy, swojej stolicy. Rozpoczął budowę nowej części murów obronnych miasta, prace te jednak wstrzymał Klaudiusz, ostrzeżony przez zaniepokojonego namiestnika Syrii o możliwości zbyt dużego wzmocnienia się Agryppy. Za sprawą Heroda zwołano także zjazd kilku monarchów do Tyberiady w Galilei, byli to: Sampsigeramus z Emesy, Ptolemon z Pontu, Kotys z Armenii, Antioch z Kommageny oraz brat Agryppy, Herod z Chilkas. W związku z obawami tegoż samego namiestnika Syrii, Wibiusza Marsusa, że spotkanie to może prowadzić do destabilizacji obecnego porządku na wschodzie i do zbytniego wzmocnienia pozycji królów, monarchowie ci zostali odesłani do swoich państw. Agryppa w czasie swoich rządów starał się bronić żydowskiej ortodoksji. Nie tolerował chrześcijan, których ówcześni żydzi uznawali za bluźnierców i zdrajców religii mojżeszowej. Krwawo rozprawiał się z przedstawicielami nowej religii. Z jego rozkazu zamordowano apostoła Jakuba, a Szymona Piotra uwięziono.
Śmierć i następca
Król zmarł w 44 roku n.e. w Cezarei. Po śmierci Heroda jego Państwo zostało przejęte bezpośrednio przez rzymską administrację. Dopiero po kilku latach władze nad częścią monarchii Heroda Agryppy I przejął jego syn Herod Agryppa II, jednak monarchia żydowska nigdy nie osiągnęła już tak wielkich rozmiarów jak za czasów Agryppy I.
Podsumowanie
Herod Agryppa I jest doskonałym przykładem króla, który dochodzi do władzy dzięki patronatowi wpływowych osobistości ówczesnego światowego mocarstwa – Rzymu. Nie jest jednak tylko biernym obserwatorem czy kukiełką w rękach Imperium. Dzięki swoim talentom i koneksjom, zyskuje szacunek, uznanie, a co za tym idzie także bezpośredni wpływ na wydarzenia w samym Rzymie, czego przykładem jest jego postawa i znaczenie w chwili przejmowania przez Klaudiusza władzy. Mimo, że początkowo nie był pretendentem do tronu królewskiego, Agryppa zapanował nad wszystkimi terytoriami zarządzanymi przez jego dziada Heroda Wielkiego, stając się ostatnim tak potężnym królem z dynastii Herodiańskiej.
