Gdyby nie zachowane źródła rzymskie, nasza wiedza o antycznym Rzymie nie byłaby tak kompletna. Niektóre z opowieści zakrawają o fantastykę, inne z kolei oddają powagę wydarzeń i przedstawiają nieznane nam fakty. Sprawdź, jak wiele wiesz o wydarzeniach ze świata Rzymian, opisanych przez antycznych pisarzy.
- Kiedy w 79 roku n.e. wybuchł Wezuwiusz, mało kto zdawał sobie sprawę z tragizmu sytuacji. Pliniusz Starszy był rzymskim badaczem i urzędnikiem, który ruszył z zamiarem niesienia pomocy ludności cywilnej znajdującej się blisko wulkanu. W jaki sposób Pliniusz Starszy ruszył na pomoc, według relacji swojego siostrzeńca Pliniusza Młodszego?
- Pliniusz Starszy był dowódcą floty stacjonującej w Misenum i popłynął okrętem.
- Pliniusz Starszy był znany ze swoich umiejętności jeździeckich, w związku z czym udał się konno.
- Pliniusz Starszy znajdował się w czasie wybuchu w Pompejach i starał się zorganizować akcję ewakuacyjną większej liczby osób.
- Przez setki lat, w Rzymie i na świecie, wzorem cnót obywatelskich był niejaki Lucjusz Kwinkcjusz Cincinnatus („Kędzierzawy”), znany także jako Cyncynat. Był on patrycjuszem i konsulem rzymskim w roku 460 p.n.e. W 458 p.n.e. został obwołany przez senat rzymski dyktatorem Rzymu podczas wojny z ludem Ekwów. W jakim momencie, według przekazów, senatorowie przybyli do Cyncynata i obwieścili mu swój wybór?
- W trakcie uprawiania miłości ze swoją niewolnicą. Rzymianie znani byli ze swojego zamiłowania do seksu.
- W trakcie orania pola. Cyncynat, jak przystało na prawdziwego Rzymianina, poza życiem publicznym zajmował się rolnictwem.
- W trakcie pisania utworu patriotycznego, który miał podnieść na duchu walczących Rzymian.
- Jak podaje Pliniusz Starszy, już w czasach antycznych widoczna była zazdrość i niedowierzanie wobec innych osób, jeżeli osiągały one duże sukcesy. Świetnym przykładem jest Gajusz Furiusz Krezymus – rolnik z Italii. Został on oskarżony o stosowanie czarów, gdyż osiągał duże plony, i w związku z tym wezwany przed oblicze edyla. Kiedy przybył do miasta miał powiedzieć przed urzędnikiem: „Oto są Kwiryci, moje czary […]”. Co takiego wziął ze sobą Krezymus?
- Swojego wiernego i pracowitego niewolnika, który zarządzał jego gospodarstwem.
- Książkę napisaną przez Katona Starszego o prowadzeniu gospodarstwa wiejskiego (De agri cultura).
- Zachowane w świetnym stanie narzędzia i zadbane oraz dobrze odżywione zwierzęta i czeladź.
- Scypion Nazyka był rzymskim politykiem działającym w połowie II wieku p.n.e., który posiadał wybitne arystokratyczne pochodzenie. Scypion Nazyka, jak każdy polityk przed wyborami, pewnego razu przechadzał się ulicami Rzymu i próbował zdobyć poparcie wyborców poprzez kurtuazyjne rozmowy z prostymi obywatelami i dawanie im podarków. W trakcie swojego spaceru przypadkiem napatoczył się na człowieka wracającego z pracy na roli, który miał niezwykle spracowane i twarde dłonie. Co takiego miał powiedzieć Scypion, że aż stracił poparcie ludu i przegrał wybory?
- „Rzymianinie, Twoje ręce płaczą nad Twoim losem”
- „Na bogów czy ty na nich chodzisz?”
- „Cieszę się, że Jowisz dał mi willę, aniżeli takie ręce”
- Polibiusz w „Dziejach” opisuje postać Antiocha IV Epifanesa, syna króla Antiocha III Wielkiego, który po porażce monarchii Seleucydów w wojnie z Rzymem w 188 p.n.e., musiał przez ponad dziesięć lat mieszkać w Rzymie jako zakładnik. Kiedy jego brat Seleukos IV Filopator zmarł, nastąpiła wymiana zakładników i Antioch IV miał objąć tron syryjski, a syn Seleukosa udać do Rzymu. Co ciekawe, Antioch IV był na tyle zafascynowany Rzymem, że prezentował dziwne zachowania, a mieszkańcy jego państwa zaczęli go określać „szurniętym” (Epimanes). Co takiego robił Antioch IV?
- Chodząc po mieście witał się z przechodniami oraz dawał im prezenty. Co ciekawe, ubrany był w togę i zachowywał się jak rzymscy politycy starający się o głosy wyborców przed wyborami.
- Mówił łaciną i przebierał się za rzymskiego żołnierza, który był według niego idealnym piechurem.
- W wolnym czasie udawał się poza miasto i uprawiał rolę, naśladując rzymskie wzorce – Rzymianina oddanego rolnictwu.
- Scypion Metellus, po śmierci swojego teścia Pompejusza Wielkiego, kontynuował walkę z Juliuszem Cezarem w Afryce. Pewnego razu jego statek w trakcie podróży do Hiszpanii, w roku 46 p.n.e., został zaatakowany przez wojska Cezara. Ten nie wiele myśląc, przebił się mieczem i na pytania żołnierzy przeciwnika, którzy weszli na pokład jednostki, gdzie jest wódz, miał odpowiedzieć:
- „Był wódz, nie ma wodza” – Scypion słynął z żartu i kąśliwego poczucia humoru.
- „Wódz ma się dobrze” – podkreślił w ten sposób, że lepszym jest pożegnać się z życiem, niżeli żyć bez honoru.
- „Na pewno nie na waszym pokładzie, zdrajcy” – Scypion gardził dowódcami walczącymi dla Cezara.
- Pliniusz Starszy w swoim dziele „Historia naturalna” opisuje konie oraz ich zdolność współpracy z człowiekiem. Pliniusz podaje także ciekawą historię z czasu panowania cesarza Klaudiusza (41-54 n.e.), kiedy to zorganizowano wyścigi rydwanów w Circus Maximus. W trakcie zawodów, już na starcie, woźnica drużyny „białych” wypadł z zaprzęgu. Co takiego zrobiły konie, że Pliniusz postanowił wspomnieć o tym wydarzeniu?
- Pomimo braku człowieka konie pobiegły w wyścigu i zajęły pierwsze miejsce.
- Konie zatrzymały się i otoczyły opieką swojego pana, dowodzą przywiązania do człowieka.
- Konie zatrzymały się i zbiegły z areny, aby nie stwarzać zagrożenia dla innych zaprzęgów.
- W roku 294 n.e. król Persji – Narses, syn wielkiego Szapura I poprowadził niespodziewaną inwazję na Imperium Rzymskie. Galeriusz pełniący urząd cezara, przy pomocy mniejszych sił opóźniał atak Sasanidów, czekając na przybycie posiłków augusta Dioklecjana. Pewnego razu doszło do bitwy pod Satalą. Rzymskie wojska niespodziewanie podeszły pod duży obóz Narsesa i podstępem go zdobyły. W jaki sposób dokonał tego Galeriusz?
- Galeriusz wykorzystał gnijące truchła zwierząt z okolicy i masowo przerzucił je katapultami za mury obozu. Spowodowało to epidemię i poddanie się obrońców.
- Galeriusz, wykorzystując słabość córki dowódcy obrońców do jednego ze swoich wodzów, namówił ją do zdrady i otwarcia bram.
- Galeriusz osobiście wybrał dwóch mężczyzn i wraz z nimi udał się do bram obozu, udając sprzedawców kapusty. Tam, w trakcie sprzedawania warzyw, wyszukał słabe punkty w fortyfikacjach wroga i po opuszczeniu obozu wskazał słabe odcinki murów.
- Gajusz Mucjusz Scewola był bohaterem Rzymian, który zasłynął ze swojej odwagi. W 508 roku p.n.e. Rzym prowadził wojnę z Etruskami, a Scewola zgłosił się jako ochotnik, aby zabić władcę miasta Kluzjum – Porsennę – w jego obozie. Scewola dostał się jednak do niewoli etruskiej i postanowił pokazać swoją odporność na ból i siłę. Co takiego zrobił?
- Wziął szpikulec ze stołu i wbił w oko, które następnie położył przed królem.
- Włożył rękę w ogień ofiarny i trzymał, nie okazując bólu i cierpienia.
- Wziął miecz i napisał na swoim ciele, łaciną, „Republika”.
- W 171 roku p.n.e. Antioch IV Epifanes, król monarchii Seleucydów, starał się umocnić swoje państwo, kosztem słabego Egiptu. W związku z tym rozpoczął wojnę, chcąc wykorzystać zaangażowanie Rzymian w innym regionie Morza Śródziemnego. Syryjczycy rozpoczęli oblężenie Aleksandrii, kiedy w połowie lipca do Antiocha przybył poseł rzymski Gajusz Popiliusz Lenas i wręczył mu wydany przez senat rozkaz opuszczenia Egiptu. Król Antioch miał powiedzieć, że musi skonsultować się z przyjaciółmi. Ku swojemu zaskoczeniu, poseł rzymski zareagował w taki sposób, że król zdecydował się od razu postąpić zgodnie z wolą Rzymian. Co takiego zrobił Gajusz Popiliusz?
- Popatrzył na władcę przeciągle, a potem się roześmiał.
- Narysował wokół Antiocha, kijem z winorośli, na ziemi okrąg i kazał mu dać natychmiast odpowiedź.
- Podszedł do króla i zagroził mu, wskazując na swój miecz.
Odpowiedzi: odsłoń
