Na terenach będących niegdyś pod panowaniem Imperium Rzymskiego naukowcy znajdują wiele ciekawych obiektów. Wśród nich są gwizdki. Pytanie jednak czy gwizdki, poza życiem codziennym, były także stosowane w armii rzymskiej, m.in. w trakcie działań wojennych?
W serialu produkcji HBO – „Rzym” – w jednej z początkowych scen ukazane zostaje nam starcie sił rzymskich w połowie I wieku p.n.e. Twórcy serialu zdecydowali się odwzorować, jak mogło wyglądać wydawanie rozkazów, przemieszczanie oddziałów oraz wycofanie pierwszej linii, aby do walki wkroczyli żołnierze o świeżych siłach. W serialu widzimy jak centurion dowodzi swoim oddziałem właśnie przy pomocy gwizdka.
Należy jednak zaznaczyć, że nie posiadamy żadnej informacji w antycznych źródłach mówiących jakoby rzymscy centurioni lub innej rangi wojskowi wydawali rozkazy poprzez gwizdki. Taka wersja zdarzeń jest wciąż dyskutowana wśród naukowców, jednak bez wyraźniejszych wniosków. Co więcej, żaden z odnalezionych gwizdków nie został odnaleziony stricte w rzymskich fortyfikacjach, który sugerowałby jego użycie dla działań wojennych lub treningowych.
Szukając materiałów nie natrafiłem na jakiekolwiek wiarygodne informacje opowiadające się za używaniem gwizdków w legionach. Z tego względu sądzą, że w gwarze walki opierano się na sygnalizacji przy pomocy sztandarów/flag lub instrumentów. Z instrumentów najbardziej znane i związane z życiem wojskowym były trąby (tuba) i rogi sygnałowe (1. cornu wykorzystywane przez żołnierza cornicen; lub 2. buccina przez bucinatora).
Na długich dystansach, np. między fortami, przekazywano wiadomości poprzez znaki świetlne – rozpalone ogniska na wzgórzach.
