Za czasów republiki, w II w. p.n.e. rozwinęły się i w pełni ukształtowały podstawowe wartości moralne starożytnych Rzymian. Najważniejszą cechą była virtus (cnota). Oznaczała ona zachowanie godne prawdziwego mężczyzny (vir), według reguł prawa i honoru, umiejętność odróżnienia tego co jest dobre, od tego co jest złe. To również „wyznaczanie granic i umiaru swoim pragnieniom”, jak pisał Lucyliusz – przyjaciel Scypiona Emilianusa.
Drugą wartością była pietas, która oznaczała szacunek dla ojczyzny i rodziny. Fides z kolei była synonimem wzajemnego zaufania, lojalności i dotrzymywania danego słowa. Właśnie te rzymskie wartości moralne stanowiły spoiwo łączące lud, dumny ze swej wielkości i wolności.
