Porfir od czasów starożytnych był używany do wytwarzania sarkofagów, rzeźb i mnóstwa innych przedmiotów jak również elementów architektonicznych. Najszerzej wykorzystywanym rodzajem porfiru był czerwony porfir lub raczej andezyt o strukturze porfiru charakteryzujący się purpurowym zabarwieniem skały.
W czasach rzymskich czerwony porfir miał także duże znaczenie symboliczne, jako kamień uważany za odpowiednik tylko dla cesarza, jego rodziny i bogów. Uważa się, że porfir został po raz pierwszy przywieziony do Rzymu w I wieku p.n.e. i był konsekwentnie, ale oszczędnie wykorzystywany w czasach Republiki i pierwszych lat Cesarstwa Rzymskiego. Pliniusz Starszy jednak wspomina, że do odkrycia tego kamienia doszło w 18 roku n.e. za sprawą legionisty rzymskiego Caiusa Cominiusa Leugasa. Według naukowców jednak odkrycia dokonano wcześniej, a samo użycie porfiru znacznie wzrosło po podboju Egiptu. Rzymianie rozpoczęli wydobywanie porfiru z egipskich kamieniołomów za panowania cesarza Klaudiusza. Od rządów Trajana po panowanie Dioklecjana notuje się stały wzrost wydobycia porfiru. Porfir używany był wyłącznie do dekoracji budynków użyteczności publicznej i pałaców Cesarza. Sądzi się, że najważniejsze części cesarskich pałaców Dioklecjana i Konstantyna pokryte były porfirem, a także w salach przyjęć porfirem zaznaczone były koła – miejsce, gdzie ambasadorowie padali na kolana przed cesarzem. Porfir jako symboliczny kamień używany był również przy cesarskich pochówkach: prochy Nerona przechowywano w urnie, a cesarz Hadrian zlecił wykonanie swego olbrzymiego sarkofagu również z porfiru.
Septymiusz Sewer, chcąc być pewnym cesarskiego pogrzebu, na wypadek śmierci podczas bitwy, zabrał swą porfirową urnę do Brytanii.
