Rozdziały
Myśląc o okrętach antycznej Grecji z pewnością stają nam przed oczami szybkie i smukłe triery, ze sterczącymi, błyszczącymi brązem dziobami i siedzącymi w trzech rzędach, jeden nad drugim, wioślarzami.
Jednak pierwsze greckie okręty wojenne, o których dzisiaj wiemy, znacznie różniły się od rozpropagowanych przez historiografie, a nawet popkulturę trier. Monery – pierwsze starogreckie okręty posiadały tylko jeden rząd wioseł, a tych było 30 (w triakonterach) lub 50 (właśnie w pentekonterach).
Pentkontera
Pentekontera była typem greckiego okrętu wojennego, należała do klasy moner. Nazwa tego typu okrętu oznacza po prostu „pięćdziesięcio-wiosłowiec”. Wzdłuż każdej burty pentekontery miejsca zajmowało 25 wioślarzy siedzących w jednym rzędzie. Pokład wiosłowy nie był kryty, przez co wioślarze narażeni byli nie tylko na oddziaływanie czynników atmosferycznych, ale przede wszystkim na ostrzał wroga.
Pięćdziesięcio-wiosłowce budowano głównie w drewna sosnowego, jednak dla poprawy szczelności, na kadłub naciągano zwierzęce skóry. Okręt posiadał prostokątny żagiel, dzięki czemu nie był uzależniony jedynie od napędu wiosłowego.
Pierwsze tarany pentekonter były po prostu drewniane, dopiero z biegiem czasu, zapewne pod wpływem doświadczeń bojowych zdecydowano się na montowanie na ich najbardziej wysuniętym punkcie wykonanego z brązu grotu.
Taktyka walki
Początkowo pentekontery wykorzystywano w walce morskiej do dokonywania abordażu i przejmowaniu wrogich jednostek, ewentualnie do rażenia z ich pokładów nieprzyjacielskich okrętów pociskami. Dowodzą tego zachowane naczynia gliniane, na których widać pentekontery przewożące na pokładach piechotę w pancerzach.
Przez długi czas bitwy morskie opierały się głównie na zdobywaniu wrogich okrętów. Z czasem pojawiły się tarany, początkowo drewniane następnie obite brązem. Jednak opanowanie taktyki taranowania do tego stopnia, by mogła stać się podstawą wojny morskiej, zajęło setki lat.
Wielka kolonizacja
Zachowane źródła, zarówno pisane jak i dzieła sztuki dowodzą, że podstawowymi jednostkami morskimi wykorzystywanymi podczas greckiej wielkiej kolonizacji były właśnie wojenny pentekontery, nie zaś handlowe transportowce. Jak uważają niektórzy badacze starogreckiej marynistyki dowodzi to, że kolonizacja nie miała bynajmniej charakteru pokojowego, ale raczej opierała się na zbrojnym podboju kolejnych terytoriów.
