Antyczny Rzym to fascynująca epoka, pełna zarówno osiągnięć, jak i kontrowersji. Istnieje wiele powszechnych przekonań na temat tego okresu, które nie zawsze są zgodne z historycznymi faktami. Oto 10 nieoczywistych mitów o antycznym Rzymie.
I. „Rzymianie jedli tylko oliwki, chleb i wino”
Chociaż te produkty były popularne, dieta Rzymian była znacznie bardziej zróżnicowana. Rzymianie spożywali różnorodne potrawy, w tym mięso (wołowinę, jagnięcinę, dziczyznę), ryby, owoce morza, sery, owoce i warzywa. Kuchnia rzymska była zróżnicowana regionalnie, a bogatsi obywatele mogli sobie pozwolić na egzotyczne potrawy, takie jak flamingi czy żurawie.
II. „Rzymianie zawsze nosili togi”
Togi były formalnym strojem obywatelskim i noszono je głównie podczas oficjalnych ceremonii i uroczystości. Na co dzień Rzymianie nosili tuniki, które były bardziej praktyczne i wygodne. Togi były również ciężkie i niewygodne, dlatego rzadko noszono je poza ważnymi okazjami.
III. „Rzym był zawsze czysty i dobrze zorganizowany”
Choć Rzym miał imponującą infrastrukturę, jak akwedukty, łaźnie i systemy kanalizacyjne, miasta często były brudne i zatłoczone. Śmieci i nieczystości wyrzucano na ulice i do rzek, a szczury i choroby były powszechne. Rzym, jak inne starożytne miasta, miał swoje problemy związane z higieną.
Większość społeczeństwa rzymskiego mieszkała w małych mieszkaniach, pojedynczych pokojach lub apartamentach bez jakichkolwiek udogodnień. Wodę nabierali z publicznych studni lub fontann zasilanych akweduktami. Z pewnością nie pobierano wody z rzek, gdyż zdawano sobie sprawę z ich silnego zanieczyszczenia.
IV. „Wszyscy gladiatorzy byli niewolnikami”
Choć wielu gladiatorów było niewolnikami, część z nich było ochotnikami, którzy szukali sławy, fortuny lub chcieli spłacić długi. Niektórzy gladiatorzy byli również wykwalifikowanymi zawodowcami, którzy trenowali w specjalnych szkołach i zdobywali popularność wśród widzów.
Gladiatorem mógł się stać każdy silny mężczyzna, który posiadał jakąkolwiek umiejętność posługiwania się bronią. O ile jednak wolni ochotnicy mogli w każdej chwili zrezygnować ze skoszarowania w szkole gladiatorskiej i wrócić do domu, skazańcy nie mieli takiego wyboru. Warto zauważyć, że walki toczyły także kobiety, jednak ich liczba była znikoma w porównaniu do mężczyzn.
V. „Rzymianie wymyślili cement”
Rzymianie nie wynaleźli cementu, ale osiągnęli mistrzostwo w osiąganiu trwałego cementu i budowaniu wytrzymałych łuków. Rzymianie produkowali cement z mieszaniny wapna i skał wulkanicznych.
Gatunek stosowany do struktur podwodnych składał się z wapna i popiołu wulkanicznego, a tak uzyskaną zaprawę mieszano z tufem i umieszczano w drewnianych formach. Po zanurzeniu w wodzie dochodziło do natychmiastowej gorącej reakcji. Wapno ulegało uwodnieniu i reagowało z popiołem. Powstawał wyjątkowo odporny cement.
VI. „Rzymianie zniszczyli Kartaginę całkowicie”
Choć Kartagina została zburzona w 146 roku p.n.e. podczas trzeciej wojny punickiej, miasto nie zostało całkowicie zniszczone. Jednak już kilkadziesiąt lat później od 122 roku p.n.e. na miejscu Kartaginy istniała kolonia rzymska Colonia Iunonia, a Juliusz Cezar w 44 roku p.n.e. przywrócił jej starą nazwę Karthago. W czasach cesarstwa miasto kwitło, jako ośrodek senackiej prowincji Africa Proconsularis będącej spichlerzem Rzymu.
VII. „Neron podpalił Rzym i grał na lirze”
Historia o Neronie grającym na lirze podczas pożaru Rzymu jest legendą. Choć Neron faktycznie był podejrzewany o podpalanie miasta, brak jest dowodów, że sam wywołał pożar. Wieczne Miasto będące w dużej mierze zbudowane z drewna było podatne na ogień – dowodem na to są liczne pożary w historii Rzymu. Źródła historyczne wskazują, że Neron był raczej zaangażowany w akcje ratunkowe niż w wywoływanie pożaru.
VIII. „Rzym upadł z powodu barbarzyńców”
Upadek Rzymu w 476 roku n.e. nie był jedynie wynikiem najazdów barbarzyńców. Przyczyny były znacznie bardziej złożone i obejmowały problemy wewnętrzne, takie jak korupcja, osłabienie władzy centralnej, epidemie, problemy gospodarcze, i społeczne podziały.
IX. „Rzymianie mieli tylko jedno religijne wyznanie”
Rzymianie byli niezwykle religijnie zróżnicowani. W Rzymie praktykowano nie tylko tradycyjnych bogów Rzymian, ale także kultury i religie innych narodów, jak kult Mitry, egipski kult Izydy, czy wczesne formy chrześcijaństwa. Rzym był zatem religijnie pluralistyczny i otwarty na nowe wierzenia.
X. „Rzymskie armie były niezwyciężone”
Choć armia rzymska była jedną z najpotężniejszych w historii, nie była niezwyciężona. Rzymianie ponieśli wiele klęsk, takich jak bitwa pod Carrhae w 53 roku p.n.e., kiedy armia Krassusa została zniszczona przez Partów czy bitwa w Lesie Teutoburskim w 9 roku n.e., gdzie trzy legiony zostały zniszczone przez germańskie plemiona. Przegrane bitwy i kampanie pokazują, że Rzymianie mieli swoje słabe strony.
