Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Imaginifer – nosiciel cesarza

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Nagrobek imaginifera Aureliusza Diogenesa
Nagrobek imaginifera Aureliusza Diogenesa | Autor: Wolfgang Sauber / Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license

Oktawian August po objęciu władzy wprowadził wiele propagandowych rozwiązań, które miały przywiązać lud do nowego władcy. Przyjął tytuły z czasów republikańskich, postawił wiele pomników ukazujących spoczywającą na nim boską łaskę, oraz wybudował wspaniałe budynki w „Wiecznym Mieście”.

Powołał do życia także nową jednostkę wojskową – imaginiferi. Imaginiferi (od słów „imago” –  obraz, oraz „fero” – nosić) wchodzili w skład principales (podoficerów), należących do signiferi (noszących znaki). Ich głównym zadaniem było noszenie przedstawienia obecnie panującego władcy Imperium Romanum. Samo imago najczęściej było trójwymiarowe i prezentowało władcę w formie popiersia. Wynosiło od 25 do 30 cm i było zawieszone na drzewcu, ukazując cesarza zazwyczaj w zbroi1. Imaginiferi nieśli na pole walki obraz tego, dla którego żołnierze walczą i umierają. Także podczas wszelkich uroczystości wojskowych dzierżyli wizerunek władcy, przed którym odbierano przysięgi wojskowe. Zapewne to właśnie imaginiferi dbali też o przedstawienia cesarzy naoliwiając je (o czym informuje nas Pliniusz – Plin. HN. XIII 4) i przystrajając na święta religijne. Wydaje się, że także bralii udział w opiece nad obozowymi świątyniami (aedes), gdzie oprócz wizerunków były umieszczane sztandary wojskowe.

Sam wizerunek cesarza był traktowany z religijną czcią, przez co wielokrotnie możemy przeczytać o używaniu go. Swetoniusz (Suet. Cal. 14), jak i Kasjusz Dion (Cass. Dion. 59.27), opowiedzieli swoimi czytelnikom o pewnym urzędniku rzymskim, który odebrał pokłon w imieniu cesarza od króla Partów Artabanosa. Mąż partyjski uczynił to nie przed samym imperatorem, ale właśnie przed jego przedstawieniem, a sam akt przypieczętował pokój między mocarstwami. Podobnie w opinii Tacyta miano zawrzeć pokój z królem Armenii Tiridatesem, zmuszając go do zdjęcia diademu przed obrazem Nerona (Tac. Ann. XV 29.2-3). O senatorze wymuszającym akt ukorzenia się barbarzyńskich władców przed obrazem ówczesnych cesarzy możemy także przeczytać na jednej z inskrypcji nagrobnych, gdzie zmarły Rzymianin chętnie o tym informował (CIL XIV 3608).

Wizerunek cesarza ukazywał jego majestat – a jego majestat był utożsamiany z  Imperium Romanum. Tym samym dokonanie wykroczenia w niedalekiej odległości względem wizerunku ścigano z całą surowością od czasów Tyberiusza (Suet. Tib. 58). Mogli się o tym przekonać skazani, którzy zawinili wchodząc do lupanary, bądź do latryny, mając przy sobie monety z wizerunkiem cesarza.

Wraz z zamieraniem religii pogańskiej wiele elementów ówczesnego świata zniknęło. Niektóre zaś dostosowały swój wydźwięk do nowego porządku – tak się rzecz miała właśnie z naszymi imaginiferi. W chrześcijańskim świecie przedstawienia cesarzy traktowano jako obraz pomazańca bożego (Athan. Or. Adv. Arian III 5), przez co władza naturalnie oczekiwała oddawania czci względem nich. Żyjący na przełomie IV i V w. biskup Sewerian pisał wprost o czczeniu obrazów przez lud – co więcej miało to być zrozumiałe i nieuniknione2. Imperator w końcu nie mógł być wszędzie. Dlatego też cesarze w 383 r. napisali ciekawą ustawę na wypadek np. zwycięstw militarnych. Wraz z nowym prawem dozwalali na uroczysty wjazd do miasta swoich świętych obliczy, by tak przyjąć oddanie od podnieconego sukcesem ludu (C. Th. VIII 11.).

Tym samym imaginiferi byli kimś więcej niż targającymi na wojnę wizerunek cesarza: byli opiekunami świętych przedmiotów, oraz odbiorcami lojalności i czci w imieniu cesarza. Również to oni wnosili obrazy władcy do miasta, gdzie były goszczone podczas zwycięstw wojskowych i uroczystości, jakby obecni byli sami władcy. Imaginifer, jako wytwór Oktawiana Augusta na potrzeby legitymizacji nowej władzy w wojsku, nie zniknął w czasach chrześcijańskich. Pozostał w IV i w V w. tym, który dzierżąc imagines, odbierał lojalność od żołnierzy, nierzadko odzwierciedlającą także religijną cześć dla władzy cesarskiej.

Autor: Radosław Domazet
Przypisy
  1. R. D’Amato, Roman Standards & Standard-Bearers (1): 112 BC - AD 192, 2018, s. 26.
  2. Cytuje go Jan z Damaszku w swojej pracy, patrz: John of Damascus, De imaginibus III.123.
Źródła wykorzystane
  • Athanasius, The orations against the Arians according to the Benedictine text, ed. W. Bright, Oxford 1881.
  • Jan z Damaszku, Die Inschriften des Johannes von Damaskos, Vol. III, hrsg. A. Scheyern, Berlin 1975; przekł. ang.: St John of Damascus, Three Treatises on the Divine Images, tr. A. Louth, New York 2003.
  • D’Amato, Roman Standards & Standard-Bearers (1): 112 BC – AD 192, 2018.
  • Cassius Dio, Roman History, Vol. VII, ed. and tr. E. Cary, London 1924.
  • Kolb, Ideał późnoantycznego władcy: ideologia i autoprezentacja, Poznań 2008.
  • Pliny the Elder, Naturalis Historia, Lipsiae 1906; przekł. ang.: Pliny the Elder, The Natural History, ed. And tr. J. Bostock, H.T. Riley, London 1855.
  • Suetonius, Vies des douze césars, t. 2, trad. H. Ailloud, Paris 1932; przekł. pol.: Swetoniusz, Żywot cezarów, tł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław 1972.
  • Tacitus, Annales ab excessu divi Augusti, ed. Ch.D. Fisher, Oxford 1906; przekł. pol.: Tacyt, Dzieła, t. I-II, Warszawa 1957.
  • Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges Novellae ad Theodosianum pertinentes, ed. T. Mommsen, Berlin 1905.

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów