Swetoniusz wspomina w swoich „Żywotach cezarów”, że tzw. Złoty Dom Nerona posiadał specjalną jadalnię, która poruszała się zgodnie z dniem i nocą, na wzór sklepienia niebieskiego. W 2009 roku udało się odnaleźć budowlę, która pasuje do opisów antycznych, i którą datuje się właśnie na rządy Nerona (54-68 n.e.).
Wspomniana willa Nerona, nazywana także Domus Aurea, był to rzymski pałac cesarza Nerona zlokalizowany pomiędzy wzgórzami Palatynu i Eskwilinu. Prace budowlane zostały rozpoczęte w 64 i były prowadzone do roku 68 n.e. Przerwano je po śmierci cesarza. To w „Złotym Domu” Neron spędził swój ostatni dzień życia w 68 roku n.e.
Według najnowszych badań jadalnia znajdowała się w górnej części rotundy, nazwanej coenatio rotunda, na stanowisku po stronie Palatynu1. Sala znajdowała się na okrągłej, wolno obracającej się platformie z drewnianą podłogą. Platforma była wprawiona w ciągły ruch obrotowy, tak aby nadążyć za dniem i nocą. Siłą napędową tego skomplikowanego mechanizmu była prawdopodobnie woda2. Teorię tę wysnuli francuscy badacze, którzy prowadzą badania w tym miejscu, a dowodem na to są ślady po wodzie i osad wodny, jaki znaleziono w bezpośredniej okolicy ruin sali biesiadnej. Dodatkowo wiemy, że na ten obszar dostarczano wodę za pomocą akweduktu Aqua Claudia.
Pod kopułą budowli znajdował się sufit, który po uruchomieniu mechanizmu powodował, że biesiadnicy mieli wrażenie, jakby przebywali pod sklepieniem niebieskim. Co więcej, na osoby zajadające się potrawami były rozpylane perfumy i zrzucano ogromne ilości płatków róży. Tak opisuje jadalnię Swetoniusz:
W salach jadalnych pułapy były wykładane ruchomymi kasetonami z kości słoniowej, aby można było przez wydrążenia sypać z góry na biesiadników kwiaty i pachnidła. Na szczególną uwagę zasługiwała okrągła sala jadalna, która stale, dniem i nocą, na wzór wszechświata, obracała się dokoła.
– Swetoniusz, Neron, 31
Do naszych czasów zachowała się jedynie baza budowli. Na jej zachowanej górnej części znajdują się wgłębienia, które mają 30 cm głębokości i 16 cm średnicy. Były to miejsca, w których znajdowały się kule z brązu, które umożliwiały przesuwanie wspomnianej drewnianej platformy.
Jadalnia prawdopodobnie miała formę tarasu, a goście Nerona mogli cieszyć oczy przepięknym widokiem na miasto.
Po śmierci Nerona budowla została opuszczona, górna część rozebrana, a baza zaginęła pod nowym pałacem – Flawiuszy – który ukończony został w 92 roku n.e. za rządów Domicjana.
