Rozdziały
Starożytność kojarzy się przede wszystkim z wielkimi filozofami, wojownikami i architekturą, ale jednym z najciekawszych aspektów antycznego życia jest sztuka kulinarna. Wśród zachowanych dzieł starożytnego Rzymu szczególne miejsce zajmuje „O sztuce kulinarnej” (De re coquinaria) autorstwa Apicjusza, uważanego za jednego z pierwszych gastronomów w historii.
Apicjusz – kim był?
Apicjusz, o którym mowa, to postać dość tajemnicza. Prawdopodobnie żył w I wieku n.e., prawdopodobnie w czasach panowania cesarza Tyberiusza (14-37 n.e.). Skąd wiemy, że autorem dzieła jest osoba o imieniu Apicjusz? Teoria ta pojawiła się za sprawą faktu, że dwa zachowane manuskrypty dzieła poprzedzone są zapisem „API CAE”. Naukowcy Apicjusza utożsamiają z nieznanym Caeliuszem Apicjuszem lub Markiem Gawiuszem Apicjuszem, który był rzymskim znawcą dobrego smaku w I wieku n.e.
Jeżeli przyjmiemy autorstwo dzieła Markowi Gawiuszowi Apicjuszowi to warto napisać kilka słów o tej postaci. Słynął on z hedonistycznego podejścia do życia i wyrafinowanego smaku. Wśród Rzymian cieszył się sławą miłośnika luksusowej kuchni, a jego imię stało się synonimem kulinarnych ekscesów i ekstrawagancji.
Mimo że trudno jednoznacznie przypisać autorstwo całego dzieła, to z pewnością „De re coquinaria” to pierwsza znana książka kucharska.
„De re coquinaria” – co znajdziemy w dziele?
„De re coquinaria” to zbiór przepisów, które rzucają światło na rzymską kuchnię i codzienne życie arystokracji tamtych czasów. Składa się z dziesięciu ksiąg, które obejmują różnorodne tematy kulinarne – od przepisów na sosy, pieczywo, mięso, ryby, aż po dania z egzotycznych składników, takich jak flamingi czy dzikie zwierzęta. Znajdziemy tam także porady dotyczące konserwowania jedzenia, przyprawiania potraw oraz sugestie dotyczące serwowania posiłków.
Warto zwrócić uwagę na różnorodność składników – wiele z nich było bardzo kosztownych, np. pieprz, egzotyczne owoce, miód czy drogie wina. Rzymska kuchnia była pełna intensywnych smaków, a sama sztuka kulinarna uchodziła za prawdziwą sztukę, której celem było nie tylko zaspokojenie głodu, ale także wywołanie przyjemności.
Wyrafinowanie i luksus na talerzu
Dzieło Apicjusza odzwierciedla wyjątkowe upodobanie Rzymian do wystawnych uczt i wyrafinowanych smaków. Kuchnia ta była pełna różnorodnych technik gotowania, jak pieczenie, duszenie czy grillowanie, a także nieznanych dzisiaj połączeń smakowych, jak np. mięso przyprawiane miodem i pieprzem czy owoce podawane z winem.
Wielu historyków podkreśla, że „De re coquinaria” pokazuje także, jak kuchnia rzymska była otwarta na wpływy innych kultur, zwłaszcza greckiej i wschodniej. To właśnie z tych regionów importowano przyprawy, oliwy, wina i inne luksusowe produkty, które sprawiały, że kuchnia Apicjusza była tak zróżnicowana.
Wpływ na współczesną kuchnię
Chociaż niektóre z przepisów Apicjusza mogą dzisiaj wydawać się egzotyczne lub wręcz dziwaczne, to wiele z nich miało duży wpływ na rozwój europejskiej sztuki kulinarnej. Apicjusz stawiał na wyrafinowane kompozycje smaków i techniki, które przetrwały wieki, przekształcając się w to, co dziś nazywamy haute cuisine.
„O sztuce kulinarnej” pozostaje jednym z najważniejszych źródeł wiedzy o kuchni starożytnego Rzymu, a jego przepisy wciąż inspirują kucharzy na całym świecie, szukających nowych pomysłów i sposobów na połączenie nowoczesnych technik z tradycją.
