Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Rzymski duraleks

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rzymskie szkło
The Metropolitan Museum of Art

Za cesarza Tyberiusza wynaleziono „duraleks„, nietuczące się szkło. Elastyczne szkło (vitrum flexile) jest legendarnym, zapomnianym odkryciem, które przepadło w czasie panowania cesarza Tyberiusza (lata 14-37 n.e.). 

Według przekazu Izydora z Sewilli, rzemieślnik, który wymyślił tę technikę, przybył do Tyberiusza z naczyniem do picia, wykonanym jakoby z elastycznego szkła. Zaintrygowany cesarz rzucił przedmiotem o podłogę, który zamiast się rozbić jedynie się wgniótł. Rzemieślnik po chwili wybił wgniecenie młotkiem i przywrócił kształt miski do pierwotnego stanu. Wynalazca zarzekał się, że jest jedyną osobą, która zna sposób, w jaki wykonuje się elastyczne szkło.

Nieoczekiwanie Tyberiusz kazał mężczyznę skrócić o głowę, zapewne bojąc się że nowa forma szkła osłabi wartość złota i srebra, z którego wykonana była większość pałacowych przedmiotów. Historia wspomniana została po raz pierwszy przez Gajusza Petroniusza oraz Pliniusza Starszego, gdzie ten drugi nie dawał w nią wiary. O wynalazku nieznanego z imienia rzemieślnika mówi także Kasjusz Dion.

Pliniusz i Petroniusz, którzy odnotowali ten wypadek nazwali nietłukące szkło vitrum flexible (elastyczne szkło) i podali, że wykonane było z martiolum. Musiał on zawierać jakąś ilość boranu sodu, złożonego związku sodu, tlenu i boru. Stanowi on główny składnik szkła borokrzemianowego, czyli szkła pyreks. Z tego właśnie powodu jest w stanie wytrzymać uderzenia, gwałtowne zmiany temperatury i działanie odczynników chemicznych. Udział boranów ma zasadnicze znaczenie, gdyż wprowadza do struktury szkła wiązania nadające odporność na gwałtowne zmiany temperatury.

Źródła wykorzystane
  • Gajusz Petroniusz, Satyricon 51
  • Izydor z Sewilli, Etymologiarum sive Originum libri XX
  • Kasjusz Dion, Historia rzymska, 57.21.7
  • Pliniusz Starszy, Historia naturalna, XXXVI.lxvi.195

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów