Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Sponsiones

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Twarz cesarza Klaudiusza I
Twarz cesarza Klaudiusza I

Sponsiones były to uroczyste przyrzeczenia, poręczenia i zabezpieczenia. Mówiąc wprost był to kontrakt słowny gdzie jedna strona zapytywała drugą, czy ta przyrzeka spełnić określone świadczenie. Jeśli osoba ta zgodziła się to dochodziło do zawarcia zakładu.

Podobnie jak w dzisiejszych czasach rzymianie w wyniku emocjonujących igrzysk oraz agonów (zawodów sportowych) zawierali między sobą sponsiones sportowe. O pierwszych takich zakładach wspomina już Homer w Iliadzie. W trakcie igrzysk ku czci Patroklosa trzymający w napięciu wyścig rydwanów sprawił, że spierający się o losy gonitwy Idomeneus i Ajas założyli się o to, kto w konkretnej chwili jechał na czele stawki. Przedmiotem zakładu stał się cenny trójnóg.

W literaturze antycznej można znaleźć mnóstwo przykładów świadczących o sile emocji zagorzałych kibiców, niepewnych o los swoich faworytów. Pliniusz Starszy wspomniał w swych zapiskach o niejakim Cecynie, który o wynikach wyścigów informował swoich niecierpliwych przyjaciół, wypuszczając w cyrku wracające do swych gniazd jaskółki. System komunikacji opierał się na założeniu, że przemyślny Cecyna wypuszczał ptaka w kolorze fakcji, która właśnie odniosła zwycięstwo. Inni entuzjaści wyścigów na wieść o porażce swych faworytów rzucali się w płomienie, jeszcze inni sytuacje porównywali do klęski pod Kannami.

Bardziej ogólnie ten stan ducha opisał Ammianus Marcellinus: „od brzasku dnia aż po sam wieczór męczą się w upale lub deszczu, szczegółowo roztrząsając zalety i wady woźniców oraz koni. Wielce to zdumiewające: patrzeć na nieprzejrzane masy ludzi, których umysły ogarnął jakiś szał, gdy oczekują w napięciu wyniku wyścigów rydwanów”1. Dodawał również, iż wśród kibiców byli tacy, którzy „zaklinają się na swe siwe włosy, że państwo musi upaść, jeśli ten a ten zawodnik w czasie przyszłych zawodów nie ruszy z miejsca pierwszy”. Tuż przed zawodami biegli do cyrku tak, „że z chyżością wyprzedzili nawet owe rydwany, co mają stanąć do wyścigów”.

Jak wspomina Epiktet, ci, którzy dokonali zakładu, dochodzili do takiego stanu ekscytacji, że zamykali oczy, gdy konie zbliżały się do mety. Inni z kolei nie wytrzymywali napięcia i mdleli przy czym należało ich wówczas cucić moczonymi gąbkami.

Juwenalis w jednej ze swych satyr przedstawia atmosferę podczas zawierania zakładów jako wrzask tłumu, okrzyki oraz spory kibiców.  W takich okolicznościach, w stanie ekscytacji, zakłady bywały lekkomyślne i śmiałe. Śmiałość i odwaga zakładających wynikały również z faktu, iż zawieranie sponsiones w zawodach publicznych był prawnie zakazane. Dozwolone były jedynie podczas zawodów nieprofesjonalnych atletów, którzy nie walczyli o nagrody pieniężne, a jedynie chcieli ukazać swą sprawność i siłę.  W takiej sytuacji na uczestników zawodów nie spadała groźba infamii, a zakładający się mieli pewność, że czysta honorowa walka będzie bez żadnych układów, „ustawiania”.

Jak zatem wyraźnie widać, współcześni kibice nie różnią się specjalnie od tych starożytnych. Propagowane przez organizatorów igrzysk słów „Vinicas, non vinicas, te amamus” (zwyciężysz czy nie zwyciężysz, kochamy cię) rozpływały się w tłumie. Podobnie, obecnie, tak naprawdę mało który kibic szanuje przegranych.

Autor: Adam Zawojak
Przypisy
  1. Ammianus Marcellinus, Rerum Gestarum, XIV.6
Źródła wykorzystane
  • Dariusz Słapek, Sport i widowiska w świecie antycznym, 2010

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów