Rozdziały
Lawrence Alma-Tadema, był XIX-wiecznym holenderskim malarzem, którego większość dzieł dotyczyła świata antycznego. Dzięki jego wybitnym obrazom możemy lepiej wyobrazić sobie niesamowity świat starożytnych.
Lawrence Alma-Tadema urodził się jako Lourens Tadema dnia 8 stycznia 1836 roku w Dronrijp pod Leeuwarden, na północy Holandii. Nazwisko Tadema jest starym fryzyjskim patronimikiem oznaczającym „syn Tade’a”; podobnie sytuacja ma miejsce z imionami Lourens i Alma, które pochodzą od dziadka.
Lourens był szóstym dzieckiem rejenta Pietera Tademy (1797–1840), a trzecim Hinke Dirks Brouwer (ok. 1800–1863). Ojciec miał trójkę dzieci z poprzedniego małżeństwa. Pierwsze dziecko Pietera i Hinke zmarło młodo, a drugie Atje (ok. 1834–1876) było starszą siostrą przyszłego malarza, do której Lourens czuł ogromną sympatię.
Rodzina Tadema w 1838 roku przeniosła się do pobliskiego miasta Leeuwarden, gdzie ojciec miał lepiej zarabiać. Nieoczekiwanie po dwóch latach Pieter zmarł pozostawiając żonie do wychowania piątkę dzieci. Matka posiadając zdolności artystyczne postanowiła, że dzieci powinno zapoznać się z nauką rysunku. W tym celu zatrudniła lokalnego mistrza rysunku, który miał uczyć starszych przyszywanych braci Lourensa.
Rodzice chcieli, by Lourens został prawnikiem i zapisali go do gimnazjum w Leeuwarden. Jednak w 1851 roku, 15-letni Lourens niespodziewanie zachorował. Choroba według lekarzy była nieuleczalna i według ich przypuszczeń dziecku pozostać miało kilka lat życia. To wydarzenie zmieniło życie Lourensa. Zrozpaczona matka pozwoliła mu zajmować się tym, co lubi. Lawrence wybrał malarstwo. Wbrew przewidywaniom lekarzy całkowicie wyzdrowiał i postanowił poświęcić się sztuce.
Edukacja
W 1852 roku Lawrence wyjechał do Antwerpii w Belgii, by studiować malarstwo na tamtejszej Królewskiej Akademii. Tam studiował wczesne malarstwo holenderskie i flamandzkie pod kierunkiem Gustafa Wappersa. W czasie swoich czteroletnich studiów Lawrence wygrał kilka znaczących nagród i konkursów.
Zanim opuścił szkołę w 1855 roku został asystentem malarza i profesora Louisa (Lodewijk) Jana de Taeye’a, którego kursy z dziedziny historii i ubioru historycznego bardzo zaciekawiły Lawrence’a. Mimo że de Taeye nie był wyróżniającym się malarzem, był ceniony przez swojego podopiecznego, który spędził u jego boku trzy lata. Za sprawą de Taeye’a Lawrence na początkach swojej drogi malarskiej skupił się na ukazywaniu przedstawicieli dynastii Merowingów. Już wtedy wyznaczył swój styl, który polegał na wiernym odtwarzaniu faktów i detali historycznych.
W listopadzie 1858 roku Lawrence opuścił studio de Taeye’a i wrócił na chwilę do Leeuwarden, by potem osiąść w Antwerpii. Wówczas zaczął pracę jako asystent malarza Jana Augusta Hendrika Leysa, którego dzieła były bardzo poważane w Belgii. Pod jego kierunkiem Lawrence namalował swój pierwszy ważny obraz – Wychowanie dzieci Chlodwiga (1861). Dzieło ukazuje królową Klotyldę, żonę Chlodwiga, która uczy swoją trójkę młodych dzieci rzutu toporem, aby mogły pomścić zabitego ojca. Obraz wywołał sensację wśród krytyków i artystów na Kongresie Artystycznym w Antwerpii. Uważa się, że to dzieło stworzyło podstawy pod przyszłą sławę i reputację malarza. Leys pozwolił sobie na małą krytykę detalu na obrazie i stwierdził, że marmur przypominał mu ser. Autor pracy wziął sobie uwagę do serca i postanowił poprawić ten aspekt w swoich dziełach. Z czasem stał się wiodącym na świecie malarzem, który ukazywał w doskonały sposób marmur i barwny granit. Obraz został zakupiony przez króla Belgii, Leopolda.
Kariera malarska
W 1862 roku Lawrence opuścił studio Leysa i rozpoczął własną karierę malarską. Dynastia Merowingów była ulubionym tematem prac autora do połowy lat 60 XIX wieku. Merowingowie nie byli tematyką, która mogłaby zainteresować środowisko międzynarodowe. W związku z tym zwrócił się ku bardziej orientalnemu zagadnieniu – antycznemu Egiptowi, który na ten czas był niezwykle popularny.
Nieoczekiwanie dnia 3 stycznia 1863 roku zmarła matka malarza. Tego samego roku dnia 24 września autor wziął ślub z Marią Pauliną Gressin Dumoulin, córką Eugene’a Gressina Dumoulina, francuskiego dziennikarza z okolic Brukseli. O małżonce nie wiemy dużo, gdyż Lawrence niechętnie o niej opowiadał po jej śmierci w 1869 roku. Jej wizerunki pojawiają się w co najmniej trzech dziełach. Para miała trójkę dzieci. Najstarsze i zarówno jedyny syn zmarł na ospę. Córki Laurence (1864–1940) i Anna (1867–1943) zaangażowały się w kulturę, odpowiednio: literaturę i sztukę. Laurence była wielką przyjaciółką Polski i Polaków. Żadna z nich nie wyszła za mąż.
W podróż poślubną Lawrence i Paulina udali się do Florencji, Rzymu, Neapolu i Pompejów. Ta pierwsza wizyta malarza w Italii, rozwinęła jego zainteresowania światem antycznej Grecji i Rzymu, zwłaszcza po pobycie wśród ruin Pompejów. Kolejne dekady jego działalności malarskiej miały się skupiać właśnie na tematyce greko-rzymskiej.
W trakcie lata 1864 roku Lawrence poznał Ernesta Gambarta, jednego z najbardziej wpływowych wydawców i handlarzy dziełami sztuki. Gambart był pod wielkim wrażeniem dzieł Lawrence’a, a zwłaszcza obrazu powstałego w popularnym nurcie egipskim – Egipscy szachiści (1865). Gambart docenił talent holenderskiego malarza i zaaranżował wystawienie trzech dzieł Lawrence’a w Londynie. W 1865 roku Lawrence udał się na jakiś czas do Brukseli, gdzie odznaczono go orderem Leopolda za szczególne zasługi dla kraju.
Dnia 28 maja 1869 roku niespodziewanie zmarła słabego zdrowia Paulina, małżonka malarza. Śmierć żony spowodowała depresję i zaprzestanie kariery malarza na cztery miesiące. Siostra Artje, która mieszkała z rodziną Lawrence’a, pomagała w opiece na 5- i 2-letnią córką oraz zatroszczyła się o dom. Pozostała u boku rodziny do 1873 roku, kiedy wzięła ślub.
Latem 1869 roku malarz miał kłopoty ze zdrowiem. Lekarze w Brukseli byli bezradni i nie potrafili zdiagnozować choroby. Gambart zasugerował Lawrence’owi podróż do Anglii w celu zasięgnięcia opinii u tamtejszych specjalistów. W grudniu tego samego roku malarz przebywał w Londynie, gdzie został zaproszony do swojego domu przez malarza Forda Madoxa Browna. Tam poznał jego 17-letnią córkę Laurę Teresę Epps. Zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia.
Przenosiny do Anglii
Wybuch wojny francusko-pruskiej w 1870 roku zmusił malarza do przeniesienia się do Anglii tego roku. Jak się miało okazać miał tam pozostać aż do śmierci. Duże znaczenie w podjęciu decyzji o przenosinach miała Laura Epps oraz Gambart, według którego był to duży krok naprzód w karierze artysty. Jak sam Lawrence Alma-Tadema stwierdził, zawsze darzył Anglię szczególnym sentymentem, gdzie kupowano jego obrazy i znalazł swój prawdziwy dom. Wraz z córkami i siostrą we wrześniu 1870 roku zjawił się w Londynie.
Praktycznie zaraz po przybyciu zaproponował Laurze naukę malunku, w czasie którejpodjął temat małżeństwa. Jako że sam miał około 34 lat, a jego wybranka ledwie 18 ojciec dziewczyny był przeciwny idei małżeństwa. Ostatecznie jednak wyraził zgodę, pod warunkiem że wpierw muszą oboje lepiej się poznać. Ślub odbył się w lipcu 1871 roku. Laura często pojawiała się na płótnach Almy-Tademy, jak np. na obrazie Kobiety Amphissa. Drugie małżeństwo malarza było bardzo udane.
Malarz wiktoriański
Wraz z przenosinami do Anglii kariera malarza nabrała tempa. W szybkim czasie stał się jednym z najsłynniejszych i najlepiej opłacanych artystów tego okresu. Jego dzieła stały się jaśniejsze i obfitowały w więcej kolorów. Jednym z ważniejszych obrazów było dzieło Audiencja u Agrypy (1876). Pewnego razu malunek się tak spodobał kupcowi, że ten zaproponował dużą kwotę za obraz w podobnej tematyce. Wówczas Lawrence po prostu odwrócił postać cesarza i nadał tytuł Po audiencji.
W 1882 roku Galeria Grosvenor w Londynie wystawiła 185 prac Lawrence’a. Rok później artysta udał się do Rzymu, a potem Pompejów, gdzie prowadzono niezwykle ważne wykopaliska. Codziennie oglądał i pochłaniał wiedzę z odkopywanych ruin miasta. Czas jaki tam spędził pozwoliły mu poszerzyć wiedzę i zwiększyć zainteresowanie światem antycznych Rzymian. Jednym z najciekawszych obrazów w tematyce rzymskiej były Róże Heliogabala (1888). Dzieło ukazuje nam orgię, w czasie której Heliogabal dusi gości płatkami róż spadających z góry izby. Innymi obrazami są: Ziemski raj (1891), Nieświadomi rywale (1893) Wiosna (1894), Koloseum (1896) i Termy Karakalli (1899).
Poza tematyką historyczną, autor tworzył także portrety (np. Ignacego Jana Paderewskiego), pejzaże; namalował także autoportret.
Późne lata i śmierć
Dnia 15 sierpnia 1909 roku, w wieku 57 lat, zmarła druga żona Lawrence’a; tym samym malarz przeżył dwie swoje małżonki. Jego ostatnim wielkim dziełem był obraz Przygotowania w Koloseum (1912).
Latem 1912 roku Alma-Tadema udał się wraz z córką Anną do Spa w Wiesbaden w Niemczech, gdzie miał poddać się kuracji na owrzodzenie żołądka.
Zmarł dnia 28 czerwca 1912 roku w wieku 76 lat. Pochowano go w krypcie w Katedrze św. Pawła w Londynie.
Opinia
Lawrence Alma-Tadema był jednym z największych i najbogatszych artystów XIX wieku. Był doskonały zarówno w kunszcie malarskim jak i biznesowym. Na co dzień wyróżniał się ciepłym i ekstrawertycznym nastawieniem.
Za swoją działalność artystyczną Lawrence otrzymał mnóstwo wyróżnień i nagród. Jego prace wyróżniały się świetnie oddaną fakturą tworzyw (marmuru, granitu), teksturą i odbiciem. W celu jak najrealniejszego odwzorowania budowli wielokrotnie udawał się do Brytyjskiego Muzeum, gdzie studiował obiekty. Czytał także liczne książki, gdzie mógł poznać realia starożytności.
W swojej pracy był perfekcjonistą. Przez ponad 60 lat swojej pracy malarskiej wystawił mnóstwo obrazów, które ukazywały piękne postacie w antycznym środowisku. Wyróżnił się zwłaszcza w tematyce rzymskiej, której poświęcił dużą część swoich prac. Po dziś dzień możemy podziwiać te realistyczne wizje autora i spróbować odnaleźć się w świecie antycznych Rzymian.
