Rozdziały
Eneasz był w mitologii greckiej i rzymskiej bohaterem trojańskim. Był jednym z niewielu ludzi, którym udało się uniknąć rzezi w Troi oraz obok Hektora jednym z najdzielniejszych obrońców. Tej nocy, kiedy Grecy podstępnie, przy pomocy drewnianego konia wtargnęli do Troi i rozpoczęli krwawą rzeź, Eneasz, syn Wenus i Anchizesa, miał złowieszczy sen. Stanął przed nim Hektor i rozkazał uciekać.
Ucieczka z Troi
Kiedy się obudził próbował walczyć, ale na próżno. Zrezygnowany pośpieszył do domu ratować od śmierci rodzinę: ojca Anchizesa; żonę Kreuzę i syna Askaniusza (późniejszy założyciel miasta Alba Longa). Po drodze spotkał ukrytą Helenę, którą chciał zabić. W porę jednak pojawiła się Wenera, która odwiodła go od tego czynu.
Kiedy bohater dotarł do swego domu starał się przekonać swojego ojca do ucieczki, jednak nieskutecznie. Anchizes zmienił swoje stanowisko dopiero wtedy gdy nad głową Askaniusza dostrzegł jasne światło i spadającą z nieba gwiazdę. Rodzina rozpoczęła ucieczkę. Eneasz niósł swojego słabego ojca, obok biegł jego syn, a z tyłu tuż za nimi jego żona. Kiedy bohater dotarł na wzgórze pod miastem zauważył, że jego małżonka zgubiła się gdzieś w mieście. Postanowił wrócić i ją poszukać, ale w mieście odnalazł tylko jej ducha.
Zrozpaczony bohater powrócił na wzgórze, gdzie zebrał się tłum zbiegów, szukających schronienia. O świcie pod wodzą bohatera wszyscy dotarli do góry Idy, gdzie zbudowawszy statki i zebrawszy wszystkie święte relikwie wyruszyli w drogę.
Bogowie obiecali Eneaszowi nową ojczyznę, ale tak zagadkowo podali jej miejsce, że nie wiadomo było gdzie jej szukać. Ponadto wędrówkę Trojańczykom utrudniała Junona, która nadal nie wybaczyła Parysowi obrazy i mściła się za nią na wszystkich Trojańczykach.
Tak rozpoczęła się długa wędrówka. Eneasz wiele lat błądził po morzach i obcych krajach, nigdzie nie mogąc znaleźć schronienia.
Odpłynąwszy od brzegów Troi Eneasz na czele floty wyruszył w stronę Tracji, sprzymierzeńca Troi. Bohater postanowił, że właśnie na tej ziemi osiedli się i założy miasto. Lecz oto pojawiła się przed nim postać Polidora, syna Priama. Ten oto powiedział mu jak król Traków podstępnie go zamordował, zdradzając tym samym sojuszników. Ostrzeżony przez ducha Polidora, Eneasz zebrał swych druhów i odpłynął.
Po długiej wędrówce Trojańczycy dotarli do świętej wyspy Apollina. Tam Eneasz poradził się świętej wyroczni, która kazała mu płynąć do kraju przodków, którym była Kreta. Dopłynąwszy tam Trojańczycy zbudowali gród, który nazwali Pergam. Jednak w krótkim czasie w osadzie pojawiła się straszna zaraza, która pochłonęła wielu ludzi oraz zwierząt. Za radą Eneasza wszyscy opuścili wyspę i udali się w podróż.
Po trzech dniach i trzech nocach nieprzerwanej podróży w czasie strasznych sztormów, okręty Eneasza dopłynęły do wysp Strfadów, na których mieszkały harpie, kobiece potwory. Od jednej z nich dowiedział się, że ma płynąć na zachód, a ziemię obiecaną pozna po tym, że na taki głód będą cierpieć, że nawet stoły pozjadają.
Królowa Dydona
Eneasz ponownie wyruszył w podróż. Gdy dostrzegł brzegi afrykańskie postanowił zawinąć do portu kartagińskiego. Oczom przybyszów ukazało się wznoszone od podstaw nowe, wielkie miasto. Jego budowniczymi byli wygnańcy z miasta Tyr w Fenicji, którzy z powodu walk wewnętrznych musieli opuścić rodzinne ziemie i szukać nowej ojczyzny. Kartaginą rządziła piękna królowa Dydona, która była wdową. Władczyni zaprosiła bohatera na ucztę, aby ten opowiedział jej o zburzeniu Troi i własnych przygodach. Przez całą ucztę Dydona trzymała na kolanach małego Askaniusza, który zadrasnął królową w okolicy serca. W rzeczywistości jednak nie był to syn Eneasza, a Amor, który spowodował, że królowa zakochała się w Eneaszu1. Od tego momentu urządzała ona uczty i polowania, żeby zatrzymać przy sobie ukochanego. Jednak pewnej nocy Eneasz otrzymał przesłanie od bogów, że Kartagina to nie kres jego wędrówki. Trojańczyk postanowił opuścić miasto i odpłynąć. Dydona z rozpaczy po odejściu Eneasza przebiła się mieczem, wcześniej przeklinając Eneasza. Był to początek odwiecznej nienawiści Rzymu i Kartaginy.
Po kilku dniach żeglugi, płynąc na północ, Eneasz dotarł do Sycylii, gdzie zmarł już stary Anchizes, a następnie dobił do Italii. Trojanie wylądowali koło miasta Kume, w Zatoce Neapolitańskiej. Niedaleko tego miejsca znajdowały się wrota do świata podziemnego. Bohater skorzystał ze sposobności i odwiedził zaświaty, gdzie spotkał swego ojca, Anchizesa, który pokazał mu ludzi, którzy już pomarli ale też i takich którzy mieli się dopiero narodzić. Ponadto Eneasz ujrzał całą historię Rzymu aż do czasów cesarza Augusta. Zachęcony wizją ojczyzny bohater wyruszył na północ.
Italia – nowa ojczyzna
Dopłynąwszy do miejsca, w którym Tyber wpływa do morza postanowili odpocząć i pożywić się na lądzie. Był tam tylko jeden dąb, a pod nim trochę trawy. Usiedli i rozłożyli na niej suche i twarde „jak stoły” pszenne placki, a na nich owoce, które zaczęli zjadać. Eneasz przypomniawszy sobie przepowiednie o stołach wiedział już, że to jest jego ziemia obiecana.
Państwem, w którym się osiedlili, panował Latynus. Jego siedziba mieściła się w miasteczku Laurentum. W tym czasie trwały przygotowania do ślubu jego córki, Lawinii. Miała być ona wydana za wodza plemienia Rutulów – Turnusa. I w ten dzień kiedy przybył Eneasz przyśnił się królowi Latynusowi sen, w którym jego ojciec, Faun kazał wydać Lawinię za cudzoziemca. Potomkowie zrodzeni z tego związku mieli panować nad całym światem. Zgodnie ze snem, kiedy pojawił się Eneasz postanowił dać mu rękę swojej córki. Ponadto pozwolił mu się osiedlić na swoich ziemiach.
Lecz mściwa Junona, która wielokrotnie wcześniej ingerowała w wydarzenia pokrzyżowała te plany. Najpierw żona Latynusa, Amata sprzeciwiła się temu ślubowi, a potem Turnus wystąpił z pretensjami. Stopniowo narastał konflikt między Rutulami a Trojańczykami. W czasie polowania syn Eneasza zabił jelenia, na którego polował także jeden z pasterzy Turnusa. Doszło do bójki, która doprowadziła do pierwszych ofiar. Konflikt przerodził się w wojnę. Eneasz naturalnie stanął po stronie Latynusa2. Widząc jednak słabość jego armii, w której nie było konnicy, udał się po pomoc do Euandra. Ten dał bohaterowi wyborowy oddział jazdy pod dowództwem swojego syna, Pallasa. Ponadto bogini Wenera przyniosła Eneaszowi zbroję wykutą przez Wulkana. Doszło do krwawej bitwy, którą zakończyły pojedynki. Najpierw Turnus zabił Pallasa, by potem sam zginąć z ręki Eneasza. Trojańczyk być może nie zabiłby błagającego o litość Turnusa, jednak kiedy zauważył pas przyjaciela na biodrach przeciwnika, nie miał skrupułów.
Kiedy Eneasz powrócił z wojny pojął za żonę Lawinię i na jej cześć zbudował miasto Lawinium. Trojańczycy wraz z poddanymi Latynusa się połączyli w jeden lud i utworzyli plemię Latynów. Po śmierci Latynusa władzę w państwie przejął Eneasz. Ale cztery lata później wybuchła nowa wojna z Rutulami, w czasie której Eneasz przepadł bez wieści. Jedni mówili, że utonął w rzece, a inni że Wenera wyniosła Eneasza z zamętu walki i zabrała do nieba. Po ojcu rządy przejął syn z pierwszego małżeństwa, Askaniusz, nazwany Julusem. Jego macocha, chorobliwie zazdrosna o wszelkie poprzednie związki Eneasza, nie darzyła Askaniusza szacunkiem. Starała się uprzykrzać mu życie w każdy możliwy sposób. Amata do tego stopnia zobrzydziła mu życie, że ten postanowił opuścić miasto na czele zbuntowanej młodzieży. Wędrując wzdłuż Tybru, założyli miasto Alba Longa, kolebkę Rzymu. Według legendy od Askaniusza właśnie pochodzi sławny ród Julijski, którego przedstawicielami byli patrycjusze oraz znamienici obywatele Rzymu, m.in. Juliusz Cezar i Oktawian August.
