Ta strona nie może być wyświetlana w ramkach

Przejdź do strony

Jeśli znajdziesz błąd ortograficzny lub merytoryczny, powiadom mnie, zaznaczając tekst i naciskając Ctrl + Enter.

Dyktator i dowódca jazdy – wyjątkowy przypadek

Ten wpis dostępny jest także w języku: angielski (English)

Rzymskie fasces
Rzymskie fasces | Ilustacja: Ottův slovník naučný, 1895

W ustroju republiki rzymskiej dyktator mógł być tylko jeden. Ale przez krótki okres w najbardziej burzliwym okresie historii Rzymu nastąpił pojedynczy wyjątek od tej reguły. Dowódca jazdy powołany przez Kwintusa Fabiusza Maksymusa zdobył władzę równą dyktatorskiej.

Dyktatura jako urząd w strukturze państwowej republiki rzymskiej pojawiła się na przełomie szóstego i piątego wieku przed naszą erą. Dyktator był urzędnikiem nadzwyczajnym (extraordinarius); początkowo urząd ten nazywano magister populi, a według Liwiusza także praetor maximus. Wybierany był przez komicje centurialne, a następnie mianowany przez konsulów na polecenie senatu – był to jedyny urząd mianowany w republice.

Wyjątkowości urzędu dyktatora dopełniał związany z nim bezpośrednio oddzielny urząd, jakim było stanowisko dowódcy jazdy. Magister equitum był powoływany bezpośrednio przez dyktatora i podobnie jak urząd dyktatora nie było to stanowisko kolegialne.

Z annałów dowiadujemy się, że w pojedynczym przypadku dowódca jazdy zdołał zdobyć uprawnienia równe tym przysługującym dyktatorowi – Marek Minucjusz Rufus służył jako dowódca jazdy w czasie dyktatury Kwintusa Fabiusza Maksymusa Kunktatora, którego był politycznym rywalem i z którego strategią wojenną się nie zgadzał. Podczas działań przeciwko Hannibalowi w czasie drugiej wojny punickiej, gdy Kwintus Fabiusz Maksymus powrócił do Rzymu w celu odprawienia ceremonii religijnych, zdecydował on wbrew wyraźnym rozkazom o podjęciu działań przeciwko Hannibalowi. Skutecznie sprowokował on oddziały kartagińskie i, gdy zajęły one wzgórza otaczające rzymski obóz, zaatakował i zdobył ich pozycje, gdy konie wojsk kartagińskich odpoczywały. W związku z osiągniętym sukcesem otrzymał on dowództwo zrównane z pozycją Kwintusa Fabiusza Maksymusa. Był to jedyny przypadek w historii Rzymu, kiedy równocześnie legionami rzymskimi dowodziło dwóch dyktatorów. Ostatecznie jednak Marek Minucjusz Rufus zaakceptował zwierzchnictwo Kunktatora po tym, jak ocalił mu on życie w bitwie pod Geronium.

Marek Minucjusz Rufus zginął w bitwie pod Kannami.

Autor: Jakub Ernt
Źródła wykorzystane
  • Tytus Liwiusz, Dzieje od założenia miasta Rzymu, przekład W. Strzelecki, Wrocław 2004.
  • B. Wilson, Dictator: the evolution of the Roman dictatorship, Ann Arbor 2021.
  • Wyrwińska, Civis romanus sum: rzymskie prawo publiczne: wybrane zagadnienia, Kraków 2015.
  • Zabłocki, A. Tarwacka, Publiczne prawo rzymskie, Warszawa 2011.

IMPERIUM ROMANUM potrzebuje Twojego wsparcia!

Jeżeli podobają Ci się treści, jakie gromadzę na portalu oraz, którymi dzielę się na kanałach społecznościowych, wdzięczny będę za jakiekolwiek wsparcie. Nawet najmniejsze kwoty pozwolą mi opłacić dalsze poprawki, ulepszenia na stronie oraz serwer.

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM!

Wesprzyj IMPERIUM ROMANUM

Dowiedz się więcej!

Wylosuj ciekawostkę i dowiedz się czegoś nowego o antycznym świecie Rzymian. Wchodząc w poniższy link zostaniesz przekierowany do losowego wpisu.

Losowa ciekawostka

Losowa ciekawostka

Odkrywaj tajemnice antycznego Rzymu!

Jeżeli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wpisami na portalu oraz odkryciami ze świata antycznego Rzymu, zapisz się do newslettera, który jest wysyłany w każdą sobotę.

Zapisz się do newslettera!

Zapisz się do newslettera

Księgarnia rzymska

Zapraszam do kupowania ciekawych książek poświęconych historii antycznego Rzymu i starożytności. Czytelnikom przysługuje rabat na wszelkie zakupy (hasło do rabatu: imperiumromanum).

Zajrzyj do księgarni

Księgarnia rzymska

Raport o błędzie

Poniższy tekst zostanie wysłany do naszych redaktorów