Rozdziały
Mennice w antycznym Rzymie powstały wraz z wprowadzeniem pierwszego pieniądza, jako środka wymiany handlowej, czyli około połowy V wieku p.n.e. Pierwotnie wybijaniem monet zajmował się tylko Rzym, jednak wraz z rozrostem państwa rzymskiego, prawa do wybijania monet otrzymywały inne miasta (np. Tarent czy Benewent), a finalnie zezwolono także na działanie lokalnych mennic w nowo utworzonych prowincjach. Mennica w stolicy, usadowiona była na Kapitolu, obok świątyni Junony Monety i powstała w 269 roku n.e.
Za czasów Oktawiana Augusta liczba mennic zdecydowanie wrosła. Monety wytwarzano niemal w każdym zakątku Imperium. Do III wieku n.e. mówić możemy o około 18 głównych mennicach rzymskich (Londinium, Lugdunum, Arelate, Treveri, Mediolanum, Ticinum, Akwileja, Rawenna, Rzym, Kartagina, Siscia, Sirmium, Heraklea, Tesalonika, Konstantynopol, Nikomedia, Antiochia, Aleksandria).
Znaki mennicze
W połowie III wieku n.e. rzymskie mennice wprowadziły znaki mennicze, aby kontrolować działania urzędników odpowiedzialnych za wybijanie nowych monet. W ten sposób można było łatwo dojść do tego, która mennica wypuściła monety np. o mniejszej ilości szlachetnego kruszcu.
Znaki mennicze umieszczane były w dolnej części (na rewersie) monety – miejsce to określano jako exergue. Na znak składały się:
- Litera P (Pecunia), M (Moneta), SM (Sacra Moneta) lub PS (Pecunia Sacra).
- Skrót od miasta, gdzie wybito monetę (zwykle 1-7 liter). Przykład:
- Rzym – R, RM, ROM, ROMA, ROMOB, VRB ROM, SMR
- Aleksandria – AL, ALE, ALEX, SMAL
- Konstantynopol – C, CP, CON, CONS, CONSP, CONOB
- Rawenna – RAV, RV, RVPS
- Numer identyfikacyjny officina – warsztatu danej mennicy. Zapisywany w formie litery greckiej, rzymskiej lub cyfry rzymskiej. Najwięcej warsztatów posiadała mennica w Antiochii za rządów Konstancjusza II – 15.
- Oznaczenie serii, w celu lepszej identyfikacji – np. kropki, półksiężyc lub gałąź.
Pracownicy mennicy rzymskiej
Kontrola wybijania monet, w czasach republikańskich, leżała w rękach urzędników, którzy odpowiadali bezpośrednio przed Senatem. Wraz z ustanowieniem cesarstwa, za wybijanie monet odpowiedzialny był procurator monetae. Od czasów Dioklecjana, każda mennica miała własnego procuratora. Warto nadmienić, że procurator odpowiadał głównie za nadzór nad cesarskimi posiadłościami i właśnie za kontrolę poboru podatków.
Procurator zlecał produkcję monet w zgodzie z rozkazami władców. W sztabie procuratora było wielu pomocników: praepositi lub officinatores. Praepositi pomagali w zarządzaniu mennicą i koordynowali prace officinatores, czyli pracowników fizycznych, którzy pracowali na „produkcji”. Zaliczano do nich signatores, scalptores, suppostores and malleatores, gdzie każdy typ pracownika miał inne zadania.
Wybijanie monety w antycznym Rzymie
Do wybijania monety antycznej z dwóch stron wykorzystywano kowadło oraz dwie pieczęcie. Dolna pieczęć znajdowała się bezpośrednio na kowadle. Na dolnej pieczęci kładziono przygotowany rozgrzany kawałek metalu, na którym miały się znaleźć stemple. Metal kładziono na dolnym stemplu za pomocą obcęgów. Od góry metalu przystawiano górną pieczęć, w którą następnie uderzano młotkiem. Siła uderzenia powodowała, że na rozgrzanym metalu pozostawały wytłoczenia, zgodnie z przygotowanymi matrycami.
