Gajusz Juliusz Cezar (Gaius Iulius Caesar, 100 – 44 p.n.e.) był politykiem, wodzem, dyktatorem i pisarzem. Jeden z członków stronnictwa popularów, spokrewniony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza, aby następnie, po wieloletnich walkach, przejąć pełnię władzy w Rzymie. Zamordowany w dniu id marcowych przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza. Przed śmiercią adoptował Gajusza Oktawiana, wyznaczając go na swego spadkobiercę.
- „Naród rzymski nie ma zwyczaju przyjmować warunków od uzbrojonego nieprzyjaciela”
- łacina: [Non esse consuetudinem populi Romani accipere ab hoste armato condicionem: ]
- źródło: Gajusz Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, 5.41
- „Wszystko to, co jest poza ludzkim zasięgiem, o wiele gwałtowniej wznieca niepokój w sercach ludzi”
- łacina: [Omnia enim plerumque quae absunt vehementius hominum mentes perturbant]
- źródło: Gajusz Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, VII.84
- „Czyż nie wydaje się wam, że mam powód do płaczu, jeżeli Aleksander będąc w moim wieku panował już nad tylu ludami, a ja nie dokonałem jeszcze ani jednego sławnego czynu?”
- opis: napisane greką.
- źródło: Plutarch, Cezar, 11
- „Galia jako całość dzieli się na trzy części”
- łacina: [Gallia est omnis divisa in partes tres]
- źródło: Gajusz Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, 1
- „I ty, Brutusie?”
- opis: słowa te są wymysłem Szekspira. W rzeczywistości miał powiedzieć „I ty, dziecię/dziecino?”
- łacina: [Et tu, Brute?]
- źródło: William Shakespeare, Juliusz Cezar, akt III, scena 1
- „Kości zostały rzucone”
- łacina: [Alea iacta est]
- opis: wiersz Menandra rzekomo powtórzony przez Cezara podczas przekraczaniu Rubikonu. Cezar słowa te miał wypowiedzieć po grecku. Istnieje także przekaz podający słowa: „Niech kostka będzie rzucona”.
- źródło: Swetoniusz, Juliusz Cezar, 32
- „Łotrostw, które uprawiają poza granicami państwa, nie poczytują za hańbę, przeciwnie, chwalą się, że czynią to dla ćwiczenia i zahartowania młodzieży”
- łacina: [Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cuiusque civitatis fiunt, atque ea iuventutis exercendae ac desidiae minuendae causa fieri praedicant]
- opis: o Germanach, podkreślając ich złą naturę.
- źródło: Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, VI.23
- „Mam cię, Afryko!”
- łacina: [Teneo te, Africa]
- opis: słowa Cezara, gdy przewrócił się na oczach swoich żołnierzy, schodząc ze statku u brzegu Afryki.
- źródło: Swetoniusz, Juliusz Cezar, 59
- „Miej to zawsze w pamięci i w sercu, byś jak rafy unikał słowa nie słyszanego dotąd i niezwykłego”
- opis: sedno rozważań nad jasnością formułowania i wyrażania myśli
- „Moja żona musi być wolna nawet od cienia podejrzeń”
- łacina: [Quoniam meos tam suspicione quam crimine iudico carere oportere]
- opis: w ten sposób Juliusz Cezar usprawiedliwiał oddalenie swej żony, Pompei. Cezar uważał, że została skompromitowana przez Publiusza Klodiusza, który w przebraniu przedostał się do jej domu w dniu święta Dobrej Bogini, zastrzeżonego tylko dla kobiet. Słowa także w wersji: „Ponieważ – rzekł – sądzę, że moi najbliżsi nie powinni podlegać nie tylko winie, lecz nawet podejrzeniu”.
- źródło: Swetoniusz, Juliusz Cezar, 74
- „Nie boję się wcale tych grubych i długowłosych ludzi. Boję się raczej tych innych, bladych i wysmukłych”
- opis: o spiskujących przeciw niemu Kasjuszu i Brutusie. Napisane po grecku.
- źródło: Plutarch, Cezar, 62
- „Powszechna wada natury powoduje, że nigdy niewidzianemu i nieznanemu ufamy więcej i że budzi ono w nas strach”
- łacina: [Communi fit vitio naturae, ut invistatis atque incognitis magis confidamus vehementiusque exterreamur]
- źródło: Gajusz Juliusz Cezar, O wojnie domowej II, 2.4
- „Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem!”
- łacina: [Veni, vidi, vici!]
- opis: podczas triumfu nad Pontem kazał przed sobą nieść napis z tymi słowami. W ten sposób Cezar odniósł się do swojego błyskawicznego zwycięstwa nad królem Pontu Farnacesem pod Zelą.
- źródło: Swetoniusz, Cezar 37
- „To niemożliwe, ażeby w końcu nie stać się tym, za kogo inni cię mają”
- opis: brak wiarygodnego źródła.
- „Uważajcie na ludzi, którzy się nie śmieją. Są niebezpieczni”
- „Wierzymy chętnie w to, czego pragniemy i spodziewamy się, że nasze uczucia podzielają inni”
- łacina: [Quae volumus, ea credimus libenter, at quae sentimus ipsi, reliquos sentire speramus]
- źródło: Gajusz Juliusz Cezar, Commentarii belli civilis II, 27.2
- „Wieziesz Cezara i jego losy”
- łacina: [Caesarem vehis, Caesarisque fortunam]
- opis: do kapitana statku podczas burzy.
- źródło: Plutarch, Cezar 38, 3
- „Wolałbym być pierwszym tutaj niż drugim w Rzymie”
- opis: o niewielkim miasteczku alpejskim. Napisane greką.
- źródło: Plutarch, Cezar, 11
- „Zdradę kocham, zdrajców nienawidzę”
- opis: napisane Greką.
- źródło: Plutarch, Romulus, 17
