Rozdziały
W roku 452 p.n.e. plebejusze i patrycjusze porozumieli się w sprawie stworzenia dziesięcio-osobowego kolegium, które miało zająć się kodyfikacją prawa rzymskiego. Dotychczas wszelkie normy życia społecznego opierały się na prawie zwyczajowym, którego znajomość i interpretacja zarezerwowane były dla pontyfików wywodzących się z patrycjuszy – to tylko umacniało ich władzę względem plebejuszy.
Nowe kolegium urzędnicze nazwano decemviri („dziesięciu mężów”), które jak nazwa wskazuje składało się z 10 urzędników. Kolegium panowało w latach 451-449 p.n.e., a na jego czele stanęli wybrani na rok 451 p.n.e. na konsulów Appius Claudius Crassus i Titus Genucius Augurinus. Decemvirom przekazano całkowitą władzę w państwie i pełnili oni kompetencje wszystkich urzędników państwowych. W czasie swojego urzędowania urzędnicy dokonali kodyfikacji prawa ( tzw. prawo dwunastu tablic).
Wraz jednak z zakończeniem prac nad projektem kolegium zaczęło działać w sposób bezprawny. W roku 449 p.n.e. decemvirowie bez zgody innych instytucji przedłużyli swoją kadencję o kolejny rok. Zaczęli sprawować rządy tyrańskie i doczekali się przydomku dziesięciu Tarkwiniuszy. Zamordowanie jednego z plebejuszy i zgwałcenie dziewczyny imieniem Werginia przez Appiusa Claudiusa doprowadziło do zbrojnego powstania plebejuszy, w wyniku którego decemvirowie zostali obaleni.
Skład kolegium decemvirów
451 p.n.e.
- Appius Claudius Crassus Inregillensis Sabinus, konsul;
- Titus Genucius Augurinus, konsul;
- Titus Veturius Crassus Cicurinus;
- Gaius Iulius Iullus;
- Aulus Manlius Vulso;
- Servius Sulpicius Camerinus Cornutus;
- Publius Sestius Capito Vaticanus;
- Publius Curiatius Fistus Trigeminus;
- Titus Romilius Rocus Vaticanus;
- Spurius Postumius Albus Regillensis
450 i 449 p.n.e.
- Appius Claudius Crassus Inregillensis Sabinus;
- Marcus Cornelius Maluginensis;
- Marcus Sergius Esquilinus;
- Lucius Minucius Esquilinus Augurinus;
- Quintus Fabius Vibulanus;
- Quintus Poetelius Libo Visolus;
- Titus Antonius Merenda;
- Caeso Duillius Longus;
- Spurius Oppius Cornicen;
- Manius Rabuleius
