Pomerium lub pomoerium (dosłownie „za górami”) była to linia o charakterze sakralnym wyznaczająca granice miasta Rzym. W ujęciu prawniczym Rzym jako instytucja funckjonował jedynie wewnątrz tych granic, poza którym znajdowały się po prostu ziemie (ager) należące do Rzymu.
Pomerium rozgraniczało zasięg władzy cywilnej i wojskowej, a imperium wojskowe nie obowiązywało w jego granicach. Stąd też wodzowie w niepewnych czasach schyłku republiki często zwoływali Senat w świątyniach na Polu Marsowym, które leżało już poza pomerium. Do miasta nie można było, z wyjątkiem triumfów, wchodzić z bronią. Nie można było ponadto grzebać zmarłych w obrębie pomerium.
Wprawdzie Juliusz Cezar otrzymał zgodę senatu na pochowanie swoich prochów w obrębie świętej granicy, jednak ostatecznie spoczął w rodzinnym grobowcu. Warto dodać że Cezar zamordowany został w Teatrze Pompejusza, który znajdował się poza świętymi granicami miasta. Dzięki temu senatorowie (uzbrojeni), którzy nie mogli przekraczać pomerium, stawili się na spotkaniu z Cezarem i mogli uczestniczyć w spisku na życie dyktatora. Jedynym władcą pochowanym w obrębie pomerium był cesarz Trajan w roku 117 n.e. – pochowany został u stóp swojej kolumny.
