Urząd trybuna ludowego w starożytnym Rzymie uformował się w początkowym okresie republiki, prawdopodobnie w początkach V w p.n.e. W 494 p.n.e. wobec buntu plebejuszy arystokracja zdecydowała się na pewne ustępstwa. Kompromis z roku 494 p.n.e. zaowocował powstaniem urzędu trybuna ludowego.
Początkowo wybierano dwóch trybunów ludowych, a od ok. 457 p.n.e. ich liczba wzrosła do dziesięciu. Urzędnicy byli wybierani przez komicje plebejskie na roczną kadencję bez możliwości ubiegania się o reelekcję. Przez cały okres trwania republiki, stanowisko to zarezerwowane było dla osób pochodzenia plebejskiego. Trybun ludowy zobowiązany był do przebywania przez cały rok w Rzymie i przyjmowania petentów w swoim domu. Urząd ten piastowano honorowo, bez wynagrodzenia czy oficjalnego miejsca urzędowania.
Zadaniem osoby, która każdorazowo pełniła ten urząd, było reprezentowanie interesów plebejuszy. Uprawnienia i przywileje, jakie posiadał trybun ludowy czyniły go wyjątkowo atrakcyjną pozycją dla każdej dążącej do zdobycia władzy postaci w epoce republiki. Trybunowi ludowemu przysługiwało prawo inicjatywy ustawodawczej przed zgromadzeniami plebejskimi, a także prawo wetowania ustaw w sprawach publicznych. Co ciekawe, prawo weta początkowo przysługiwało w ograniczonym zakresie i ulegało rozszerzeniu w dalszym czasie. Dla przykładu, w 133 r. p.n.e. Oktawiusz wetował większość ustaw, które były autorstwem trybuna Tyberiusza Grakcha.
Osobie piastującej ten urząd przysługiwała nietykalność osobista, a zamach na osobę trybuna karany był śmiercią. Z tego też powodu w okresie pryncypatu, również rzymscy cesarze przyjmowali funkcję trybunów ludowych. Niezwykle ciekawa była również sama procedura wetowania projektu ustawy. Trybun ludowy w sposób symboliczny przypominał o swojej nietykalności i ogłaszał, że powstrzyma senatorów przed przyjęciem nowego prawa. Naruszenie jego nietykalności było ciężkim przestępstwem, więc w rzeczywistości było to tożsame z prawem weta. Po zawetowaniu uchwały senatu, mającej moc uchwały obowiązującej zmieniała ona kwalifikację na uchwałę opiniodawczą.
