Rozdziały
Priap (Priapus) był to rzymski bóg płodności, zapewniający urodzaj. Był synem Dionizosa lub Hermesa i Afrodyty. Opiekował się ogrodami, drzewami w nich rosnącymi oraz winnicami. Kult Priapa Rzymianie przejęli i zaadoptowali do swojej mitologii. W Rzymie Priap był początkowo opiekunem sadów i winnic, a później także płodności i urodzaju. Zwierzęciem ofiarnym Priapa był osioł.
W ogrodach często ustawiano posągi lub hermy przedstawiające Priapa z wyeksponowanym członkiem w stanie erekcji, przy których składano mu ofiary z pierwszych plonów.
Priapea
Ku czci Priapa powstawały utwory o frywolnej treści (tzw. priapea). Wiersze dedykowane Priapowi stały się popularne w Rzymie pod koniec istnienia republiki. Jedne z pierwszych Priapeów były dziełem Katullusa.
Największe upowszechnienie Priapeów w literaturze rzymskiej nastąpiło za czasów panowania Augusta. Poświęcone Priapowi wiersze napisali wówczas m.in. Horacy i Tibullus. W tym czasie za panowania Oktawian Augusta w kręgu poetów skupionych wokół Mecenasa powstał zachowany do dziś, anonimowy zbiór 85 Priapeów. Utwory te, stylizowane na ludową poezję, są świadectwem dużego kunsztu literackiego autora (lub autorów), pełne odwołań m.in. do Homera czy Eratostenesa. W późniejszych latach Priapeapisał m.in. Marcjalis.
W II wieku n.e., gdy Priap zaczął być czczony jako stwórca natury, dedykowane mu utwory nabrały poważniejszego charakteru. Z tego okresu pochodzi m.in. anonimowy Hymn do Priapa, wyryty na hermie odkrytej w Tivoli.
Mutunus Tutunus
Mutunus Tutunus albo Mutinus Titinus był bogiem, który często utożsamiany był z Priapem. Na wzgórzu Welia w Rzymie miało znajdować się sanktuarium z posągiem Mutunusa Tutunusa, wyobrażonego jako fallus. Zgodnie z przekazami, do sanktuarium tego miały udawać się kobiety, by wieńczyć posąg bóstwa wieńcami.
Istnieją również przekazy, wedle których wizerunki bóstwa miały znajdować się w sypialniach. Panny młode w dniu ślubu miały siadać na wizerunku bóstwa, by ofiarować mu swoje dziewictwo.
Bóstwo to jest słabo poświadczone źródłowo, z pisarzy rzymskich wspomina o nim jedynie Pompejusz Festus. Późniejsze relacje pochodzą już od pisarzy wczesnochrześcijańskich – Tertuliana, Augustyna, Laktancjusza i Arnobiusza.
